Verzet vanuit het Veendammer gemeentehuis

Van Poolse bevrijder tot asielzoeker in Ter Apel

In april 1945 bevrijd de Eerste Poolse Pantser Divisie het dorp Ter Apel. De Poolse soldaat Dominik Podgórski zoekt een slaapplaats en klopt aan bij Drogisterij Lukkien aan de Hoofdstraat. Het resulteert is een bijzonder liefdesverhaal.

Gronings met een zachte g: Evacués in Tolbert

Pastoors droegen de mis op in de doorrit van café de Postwagen, en deden dat zelfs in de hervormde kerk. Op straat klonken volop zachte g’s. Tolbert, in het Groninger Westerkwartier, leek in de laatste oorlogsmaanden eventjes op een klein stukje Limburg.

Verzet vanuit het Veendammer gemeentehuis

Vanaf vier zuilen kijken verschillende dieren neer op bezoekers van de raadszaal in het gemeentehuis van Veendam: een haan, als symbool voor waakzaamheid, een de pelikaan die staat voor zorgzaamheid, een adelaar voor kracht en een uil voor wijsheid. Misschien zijn deze symbolen nooit zo toepasselijk geweest als tijdens de oorlogsjaren. Het gemeentehuis was toen het centrum van activiteiten die – in de ogen van de bezetter tenminste – het daglicht niet konden verdragen. Die vonden dan ook vooral in de avond- en nachtelijke uren plaats.

Rotterdamse evacués in Stadskanaal

In de herfst en winter van 1944 kwamen er verschillende vluchtelingenstromen op gang naar het noorden van Nederland. Er werden onder meer ondervoede kinderen ‘uitgezonden’ naar het platteland. Tijdens een Verhalencafé in Stadskanaal (februari 2019) werden herinneringen opgehaald aan de Rotterdamse kinderen die in december 1944 naar Stadskanaal kwamen.

Orkest Stoppelman en de Joodse gemeenschap van Pekela

Nieuwe en Oude Pekela kenden vóór de oorlog een bloeiende Joodse gemeenschap. Er was een synagoge, een armenschool en een actief verenigingsleven. Bekende leden van de Joodse gemeente waren bijvoorbeeld de familie Stoppelman en familie Toncman.

De kabelwacht van 't Oldambt

Voor het verzet was het niet moeilijk om de Duitse communicatie te saboteren door telefoonlijnen door te knippen of te snijden. De bovengrondse draden waren aan palen opgehangen en erg kwetsbaar. In de zomer van 1941 werden er op verschillende plaatsen in Nederland telefoonlijnen doorgeknipt, waarna de Duitse bezetter besloot om een Kabelwacht in te voeren. Maar niet de eigen manschappen werden daarvoor geselecteerd: de keuze viel op heel andere mensen.

De inundaties rondom Overschild

In september 1944 besloten de Duitsers om de weg naar Appingedam en Delfzijl onbegaanbaar te maken voor de naderende opmars van de Canadezen. Ze lieten een groot deel van het gebied onder water zetten. Maar de inundatie bleek nutteloos; uiteindelijk trokken de geallieerden gewoon om het ondergelopen gebied heen.

De klokken van de Lopster toren

In de toren van de Petrus en Pauluskerk in Loppersum hangen een hamer en een stuk plaatstaal, ongeveer een vierkante meter groot. De meeste bezoekers zullen er achteloos aan voorbij lopen, maar de objecten herinneren aan een bijzondere episode in de oorlogsgeschiedenis.

De gegijzelde familie van de familie Veldman

Boer Meindert Veldman en zijn vrouw Tine waren in de oorlog 1940-1945 actief in het verzet. De boerderij op Hekkum, vlakbij Adorp, was zowel onderduikadres als uitvalsbasis voor verzetsactiviteiten. Nadat Meindert in 1944 thuis werd gearresteerd, werden de drie kinderen die op dat moment thuis waren gegijzeld, om zo hun moeder Tine naar huis te lokken. Een bijzondere aaneenschakeling van onderduikadressen, arrestaties en wonderlijke toevalligheden volgde.

Het beruchte Scholtenhuis

Het Scholtenhuis was een statig pand aan de Grote Markt in Groningen, dat in de Tweede Wereldoorlog het hoofdkwartier was van de regionale afdeling van de Sichterheitsdienst (SD). Het pand is berucht om de vele martelingen die er plaats hebben gevonden. In de volksmond werd het Scholtenhuis ook wel ‘het voorportaal van de hel’ genoemd.