#12 VO-praat met Mourad El Moussati | Stap voor stap werken aan kansengelijkheid

#31 De inclusieve rol van bestuurders bij goed onderwijs | VO-praat met Loes van Wessum

De impact van de bestuurder op het leren van de leerlingen is indirect. Die impact wordt groter als bestuurders inzetten op de continue professionele groei van schoolleiders en leraren. Dat gaat beter in een context die daar ook toe verleidt. Succesvolle onderwijssystemen zetten dan ook in op de ontwikkeling van een onderzoekende en samenwerkende cultuur, aldus Dr. Loes van Wessum. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#30 De oplossingenmachine: van moeten naar willen | VO-praat met Thom Verheggen

We kennen allemaal het belang van intrinsieke motivatie en het geven van ruimte en vertrouwen. Maar in de praktijk ontstaan er toch vaak weer regels, systemen en hiërarchieën omdat een leidinggevende de oplossingen voor een team bedenkt. Met (vaak) als gevolg een gevoel van moeten in plaats van willen. Thom Verheggen betoogt in deze nieuwe aflevering van VO-praat dat je als leidinggevende niet altijd het antwoord op alle vragen hoeft te hebben. Het betekent dat je minder fixeert op het produceren van oplossingen en vooral het oplossend vermogen van het team vergroot. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#29 Dialogisch leiderschap in het onderwijs | VO-praat met Jindra Kessener en Rens van Loon

De complexe uitdagingen waarmee de maatschappij te maken heeft komen ook de school binnen. Dat vraagt ook iets van leidinggevenden, want de hedendaagse uitdagingen kunnen niet alleen beantwoord worden door autoriteit en daadkracht. Van Loon en Kessener geven je met dialogisch leiderschap kaders mee om met complexiteit om te gaan. Dialogisch leiderschap is het “vermogen van mensen om ruimte te creëren in zichzelf en hun relatie met de wereld om hen heen, om daardoor zichzelf beter te leren kennen en effectiever, authentieker en ethischer te kunnen handelen”. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#28 Introductie in de beginselen van leerling-participatie 2.0 | VO-praat met Carien Verhoeff

“Als het gaat om kritische participatie in beroepen en samenleving; dan vraagt dat ook om kritische participatie in de school. Dan vraagt dat, dat we van leerlingen verwachten dat ze leren invloed uit te oefenen. Het vraagt dat we het instrumentele karakter van participatie overstijgen. Het vraagt dat we leerlingen uitnodigen om onze eigen regels […] kritisch te bevragen en ter discussie te stellen”. Aan het woord is Carien Verhoeff, partner bij Vanderkruis Executive Search en tot augustus jl. associate lector aan de De Haagse Hogeschool, over het bevorderen van leerling-participatie in de school. In deze aflevering van VO-praat legt Carien de beginselen uit van leerling-participatie 2.0. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#27 Kennisgedreven leiderschap voor het nemen van kansrijke beleidsbeslissingen | VO-praat met Annemarie Neeleman

Steeds meer academici, beleidsmakers en onderwijsprofessionals zijn het erover eens dat scholen tot lerende organisaties moeten uitgroeien om aan deze opdracht te kunnen voldoen. Kennisgedreven werken en kennisgedreven leiderschap zijn daarvoor essentieel. In deze aflevering van VO-praat gaat lector Annemarie Neeleman in op het belang van kennisgedreven leiderschap voor het nemen van kansrijke beleidsbeslissingen. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#26 Hoe kun je organisatiewaarden koppelen aan de praktijk? | VO-praat met Inge Andersen

“Een team dat werkt vanuit gedeelde waarden, bruist vaak van de energie”. Dat is de overtuiging van dr. Inge Andersen, bestuursadviseur CSG Het Streek en voormalig lector Waardengericht Leiderschap. Menig school heeft kernwaarden geformuleerd, maar geven deze daadwerkelijk richting of blijft het beperkt bij mooie woorden? En hoe zorg je ervoor dat het niet bij alleen mooie woorden blijft? Dat zijn de vragen die dr. Andersen in deze nieuwe aflevering van VO-praat behandelt. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#25 Werken aan een cultuur van vertrouwen | VO-praat met Pauline Voortman

‘Vertrouwen is als schone lucht, we kunnen niet zonder’. Dat zijn de woorden van Pauline Voortman, bedrijfskundige, auteur, ondernemer én een ervaren expert op het gebied van ‘cultuur en vertrouwen’ in organisaties. Zij promoveerde op dit thema en heeft sindsdien haar ‘core-business’ gemaakt van het werken aan vertrouwen in organisaties. In deze nieuwe aflevering van VO-praat legt zij uit hoe je werkt aan een cultuur van vertrouwen. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#24 De belangrijkste basiselementen van verbindend leiderschap | VO-praat met Gabriël Anthonio

Om het maximale uit leiderschap te halen moet je bij jezelf beginnen. Wat zijn mijn kernwaarden, overtuigingen en idealen? Hoe verbind ik die met de context, de organisatie? Hiermee kun je voorkomen dat leiderschap vooral ik-gericht wordt, aldus prof. Anthonio. Het leven praat immers ook terug. Het is dus belangrijk daarvoor open te staan. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#23 Burgerschap naar een hoger niveau tillen I VO-praat met Bram Eidhof

Burgerschapsonderwijs geven is weerbarstiger in de praktijk besefte Bram Eidhof tijdens zijn promotieonderzoek toen hij leraren en schoolleiders hierover sprak. Het is ook best ingewikkeld om in de klas controversiële onderwerpen te bespreken. Dat is te leren. Ook hoe je het team beter betrekt. In deze aflevering van VO-praat spreekt Bram (Bureau Common Ground en Stichting Stadslab) over hoe je burgerschap in het onderwijs naar een hoger niveau kunt tillen. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#34 Veranderingen in gedrag, leiderschap en besturing van organisaties | VO-praat met Freek Peters

De wereld verandert, en leiderschap verandert mee. In deze aflevering van VO-praat neemt Freek Peters, hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg, je mee in de wereld van effectief leiderschap. Welke stijl van leiderschap is nodig voor schoolleiders in de hedendaagse onderwijswereld? Wat betekent dit voor je eigen gedrag, en hoe scoor jij op het profiel van nieuwe en effectief leiderschap? Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#11 Leesonderwijs: met de hele school aan de slag

Leesplezier en leesbegrip onder Nederlandse jongeren dalen al jaren. Dat is niet alleen problematisch voor het vak Nederlands: begrijpend lezen is immers voor alle vakken cruciaal. En ook voor je algemene ontwikkeling als mens. Steeds meer scholen in het voortgezet onderwijs pakken zelf de verantwoordelijkheid om het tij te keren. Maar hoe doe je dat? Wat is de beste manier om lezen te integreren in het lesprogramma? We hoeven het wiel in elk geval niet opnieuw uit te vinden, want er is al vrij veel bekend vanuit de wetenschappelijke literatuur. Bovendien wordt er ook vandaag de dag onderzoek naar gedaan. Onder andere door Prof. dr. Roel van Steensel, hoogleraar Leesgedrag aan de Vrije Universiteit Amsterdam en tevens universitair hoofddocent Onderwijswetenschappen in Rotterdam. In deze aflevering spreken we met hem en Mark Brijan, locatiedirecteur van het Etty Hillesum Lyceum De Marke, over leesonderwijs. Mark ging enkele jaren geleden op zijn vorige school, de Bonifatius Mavo in Emmeloord, al aan de slag met leesonderwijs. De gasten kennen elkaar van de Kennistafel Effectief Leesonderwijs. Daar wordt theorie- en praktijkkennis over leesonderwijs uitgewisseld. Meer weten over de…

#10 Eigenaarschap van leerlingen stimuleren: een cultuurverandering?

Als leerlingen meer eigenaarschap hebben over hun eigen leerproces, is de kans groot dat hun motivatie en leerprestaties verbeteren. Daarom stimuleren steeds meer scholen de ontwikkeling van dit eigenaarschap. Bijvoorbeeld door ze meer keuzevrijheid te geven binnen het rooster. Of zelfs door leerlingen te betrekken bij het beleid op school. Ook coachgesprekken kunnen leerlingen stimuleren om meer verantwoordelijkheid te nemen over hun eigen leerproces. Een belangrijke rol in het bevorderen van eigenaarschap is weggelegd voor leraren en mentoren. Maar net zo belangrijk: welke rol heeft een schoolleider hierin? Daarover gaat deze aflevering. Met dit keer aan tafel: Anja Schoots, conrector aan het Coornhert Lyceum in Haarlem en buitenpromovendus verbonden aan ICLON, de docentenopleiding van de Universiteit Leiden. Daar doet zij onderzoek naar agency van leerlingen en de kenmerken van een leeromgeving waarin agency zich kan ontwikkelen. En vanuit de dagelijkse praktijk schuift Barry Roest aan. Hij is afdelingsleider QUEST ’21 op het Roland Holst College in Hilversum. Op de afdeling QUEST ’21 staat autonomie-bevorderend onderwijs centraal en bepalen leerlingen voor een groot deel zelf…

#9 Flexibel roosteren: hulpmiddel voor gepersonaliseerd leren?

Het onderwijs ontwikkelt zich momenteel hard richting gepersonaliseerd leren. Maatwerk in het onderwijs, de leerling écht centraal… wie wil dat niet? Echter het organiseren ervan is geen eenvoudige klus. Want hoe zorg je ervoor dat ieder kind op het juiste moment kan leren volgens de eigen behoefte? Moet het oude lesrooster dan op de schop, en hoe dan? Hoe kunnen we flexibiliteit brengen én houden we het tegelijkertijd organiseer- én betaalbaar? En wat betekent het voor je leraren en leerlingen? Kennis uit de logistieke wereld lijkt het onderwijs hierbij te kunnen helpen. Daarom in deze aflevering Iris Vis: zij is hoogleraar Industrial Engineering aan de RUG, en verantwoordelijk voor het Onderzoeksprogramma 'Onderwijslogistiek voor Gepersonaliseerd Leren in VO’. Ook in deze aflevering Petra van Loon. Zij is teamleider VWO bovenbouw aan het Almende College in Sivolde. Op deze school voerden ze in 2018 al een flexibel rooster in, onder andere om leerlingen meer maatwerk te kunnen bieden. Meer weten over de podcast? Ga naar voortgezetleren.nl Over de podcast Leidinggeven aan schoolontwikkeling Onderwijs is continu in ontwikkeling, mede door een telkens veranderende maatschappij. En…

#8 Stappen zetten richting een formatieve cultuur

Formatief evalueren, formatief toetsen, formatief handelen, ja zelfs een heuse formatieve ‘cultuur’: we hebben de begrippen allemaal wel eens voorbij horen komen. Maar waar hebben we het dan precies over? Hoe kun je er mee aan de slag en wat levert het op?  In deze aflevering gaat Jeroen van Grunsven in gesprek met Christel Wolterinck en Rob van Tol. Christel promoveerde afgelopen december op het onderwerp ‘docentprofessionalisering in formatief handelen’ aan de Universiteit Twente en is kartrekker van de ontwikkeling van de formatieve cultuur op scholengemeenschap Marianum in Groenlo. Rob van Tol, schoolleider aan het Lyceum Oudenhoven, een Havo/VWO school met 1.060 leerlingen in Gorkum. Onder zijn toeziend oog vond vorig jaar een pilot plaats getiteld: ‘formatief werken’. Samen met de gasten onderzoekt Jeroen hoe je uiteindelijk tot een formatieve cultuur op je school kunt komen. En hoe iedereen hier van profiteert: de leerling, de leraar, de schoolleiding. Dit en meer in aflevering 8.  Meer weten over de podcasts? Ga naar voortgezetleren.nl Over de podcast Leidinggeven aan schoolontwikkeling Onderwijs is continu in ontwikkeling, mede door een telkens veranderende maatschappij.…

#7 Wat biedt gespreid leiderschap het onderwijs?

Ook in het onderwijs komt de focus minder op het individuele leiderschap van schoolleiders en bestuurders te liggen. Leraren en andere medewerkers krijgen steeds meer mogelijkheden om het voortouw te nemen op onderwerpen waaraan zij vanuit hun talenten en expertise een bijdrage willen leveren. We noemen dit gespreid leiderschap. In deze aflevering gaat Jeroen van Grunsven in gesprek met Mireille van Heerden, schoolleider aan het ALASCA in Amsterdam en al sinds 2016 bezig met gespreid leiderschap, en Marco Snoek lector Leren & Innoveren aan de Hogeschool van Amsterdam. Hij doet daar onder andere onderzoek naar de succesfactoren bij gespreid leiderschap. Samen met de gasten onderzoekt Jeroen hoe gespreid leiderschap in de praktijk werkt, en onder welke voorwaarden het op een succesvolle manier kan bestaan. Waarom is het ook voor leraren aantrekkelijk? En hoe leidt het tot beter onderwijs?  Dit en meer in aflevering 7.   Meer weten over de podcasts? Ga naar voortgezetleren.nl Over de podcast Leidinggeven aan schoolontwikkeling Onderwijs is continu in ontwikkeling, mede door een telkens veranderende maatschappij. En als schoolleider speel je een belangrijke rol in veranderin…

#6 Een succesvolle professionele leergemeenschap (PLG)

Een professionele leergemeenschap (PLG) is een groep leraren die samen de onderwijspraktijken onderzoeken om ze te verbeteren en te vernieuwen, met als uiteindelijk doel betere leerresultaten voor de leerlingen.   In aflevering 6 gaat Jeroen van Grunsven in gesprek met Céleste Kluts – teamleider vwo bovenbouw bij het Bonaventura Lyceum in Leiden  – en Pierre van Meeuwen – onderzoeker en promovendus van de Open Universiteit – over het fenomeen professionele leergemeenschap (PLG).   Samen met de gasten probeert Jeroen vast te stellen wat er nodig is voor een succesvolle PLG. En wat levert het de school dan op? Wat merken de leraren, en uiteindelijk de leerlingen ervan?  Meer weten over de podcasts? Ga naar voortgezetleren.nl  Over de podcast Leidinggeven aan schoolontwikkeling  Onderwijs is continu in ontwikkeling, mede door een telkens veranderende maatschappij. En als schoolleider speel je een belangrijke rol in verandering en vernieuwing. Soms gaat dat vanzelf, soms is het een hele uitdaging. In de podcast “Leidinggeven aan schoolontwikkeling” bespreken we nieuwe inzichten, innovatieve ontwikkelingen of gewoon bijzondere dingen die op scholen gebeuren. En hoe ji…

#22 De zee en de kunst van navigeren I VO-praat met Aziza Mayo

In deze aflevering spreekt Aziza Mayo (wetenschappelijk directeur NIVOZ) over subjectiverend onderwijs dat vraagt om pedagogische leiderschap. Mayo gebruikt de metafoor van eb en vloed wanneer ze over de pedagogiek, de opdracht en het pedagogisch handelen, als fundament van subjectiverend, vrijeschoolonderwijs praat. Dit type onderwijs leidt jongeren tot het verkrijgen van ervaring en inzicht naar volwassenheid in het dagelijks leven. Hierin navigeren vraagt van volwassenen in school moed, onderwijskundig en pedagogisch, of te wel subjectiverend leiderschap. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#21 De drie mythes over technologie in het onderwijs I VO-praat met Pedro De Bruyckere

In deze aflevering bespreekt Pedro De Bruyckere (pedagoog en onderzoeker Arteveldhogeschool Gent en Universiteit Utrecht) de drie zogenaamde ‘broodjes aap’ of ‘urban myths’ die rondwaaien over technologie in het onderwijs. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#20 Het samenspel tussen schoolleiders en bestuurders I VO-praat met Jesse Segers

In deze aflevering vertelt Jesse Segers (rector van Sioo, het interuniversitair opleidingsinstituut voor organisatiekunde en verandermanagement) over het samenspel tussen schoolleiders en bestuurders en welke rollen ze kunnen innemen zodat strategie, visie en operatie beter op elkaar afgestemd raken. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#19 Het collectieve (leraar)vertrouwen samen creëren I VO-praat met Pedro De Bruyckere

In deze aflevering vertelt Pedro De Bruyckere (pedagoog en onderzoeker Arteveldhogeschool Gent en Universiteit Utrecht) over de herontdekking van het samen, oftewel hoe je meer kunt doen en halen uit ‘collective teacher efficacy’. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#18 Zorgen voor een zachte landing voor starters I VO-praat met Piety Runhaar

In deze aflevering vertelt Piety Runhaar (universitair hoofddocent HRM in het onderwijs) waarom goede begeleiding en goed HRM-beleid belangrijk zijn voor het aantrekken en behouden van starters in het onderwijs. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#17 Inductie als opmaat naar leven lang leren I VO-praat Marcelle Hobma

In deze aflevering vertelt Marcelle Hobma waarom het belangrijk is om te investeren in goede inductietrajecten, zodat goede leraren zich kunnen (blijven) ontwikkelen en behouden blijven voor het onderwijs. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#16 Onderwijs als gangmaker voor een duurzamere wereld | VO-praat met Arjen Wals

In deze aflevering vertelt Arjen Wals, hoogleraar Transformatief Leren aan de Wageningen Universiteit, over het belang van onderwijs voor een duurzamere wereld. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#15 Samenwerken vanuit wantrouwen of vertrouwen | VO-praat met Jan Bransen

In deze aflevering gaat Jan Bransen (hoogleraar Filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit) in op het thema samenwerken. Hij laat zien dat er twee fundamenteel verschillende visies op samenwerken zijn. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#14 Geluk en hoop in nieuwe tijden | VO-praat met Leo Bormans

In deze aflevering gaat Leo Bormans (schrijver en geluksonderzoeker) in op het thema hoop en geluk. Hoe kunt u (in wankele tijden) hoop en optimisme op uw school bevorderen?  Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat 

Afl. 4 Kijk op Onderwijs: kwaliteitscultuur in school

Nieuwe aflevering podcast Kijk op Onderwijs: kwaliteitscultuur in school In de podcast Kijk op Onderwijs gaat leraar Erik Ex één op één in gesprek met schoolleiders die hun eigen pad bewandelen. Over hun kijk op onderwijskwaliteit en de keuzes die zij maken. In deze aflevering: Erika Diender, (oud)bestuurder bij Gelderse scholengroep Quadraam over een kwaliteitscultuur op school. Gedeelde waarden zijn voor haar dé ingang om kwaliteit te leveren. Een gesprek over zelf de lat hoog (en breed) leggen, de drijfveren van collega’s en het betrekken van leerlingen bij onderwijsinhoudelijke keuzes. In haar acht jaar bij Quadraam zette Erika in op een kwaliteitscultuur in school. De scholengroep deed onderzoek naar de drijfveren van medewerkers en ontwikkelde een waardenstrategie. Die werd het vertrekpunt voor onderwijs- en schoolontwikkeling. “Je kunt zeggen: onderwijskwaliteit is voldoen aan de normen die de inspectie daarvoor op heeft gesteld. Voor mij is dat maar een heel klein stukje van onderwijskwaliteit.” In het gesprek met Erik deelt Erika haar zoektocht, tips en dilemma’s. Hoe duidt je de landelijk teruglopende onderwijsresultaten en hoe boek je als school gezamenlijk vooruitgang …

Afl. 3 Kijk op Onderwijs: maatwerk als antwoord op motivatieproblemen

Nieuwe aflevering podcast Kijk op Onderwijs: maatwerk als antwoord op motivatieproblemen In de podcast Kijk op Onderwijs gaat leraar Erik Ex één op één in gesprek met schoolleiders die hun eigen pad bewandelen. Over hun kijk op onderwijskwaliteit en de keuzes die zij maken. In deze aflevering: Adrienne van Pelt, teamleider havo/vwo bij 2College Cobbenhagen in Tilburg. De school voerde vijf jaar geleden een gepersonaliseerde vorm van onderwijs in als antwoord op motivatieproblemen. Een gesprek over eigenaarschap, curriculumbewustzijn, en omgaan met kritiek. Toen leraren merkten dat de motivatie bij leerlingen terugliep en opgedane kennis bij leerlingen niet bleef hangen, ontstond bij het Cobbenhagen de urgentie om op zoek te gaan naar een andere aanpak van het onderwijs. De school startte met een vorm van gepersonaliseerd leren, geïnspireerd door het Zweedse Kunskapsskolan. Er wordt formatief lesgegeven en leerlingen bepalen onder begeleiding van leraren grotendeels zelf hoe ze de stof tot zich nemen en in welk tempo. “Nu zijn onze leerlingen echt geïnteresseerd in de vraag: waarom heb ik op dit punt goed gescoord en waarom op dit punt minder?” In het gesprek deelt Adrienne tips…

#5 Stappen in schoolontwikkeling en jouw rol als schoolleider hierin

In deze aflevering gaat Jeroen van Grunsven in gesprek met coach en adviseur Juliette Vermaas en schoolleider Ronald Schaefer. Ze voeren het gesprek over schoolontwikkeling, een planmatige aanpak daarvan en wat je rol als schoolleider daarbij is. Wat is belangrijk in de beginfase van een nieuwe ontwikkeling? Hoe maakt evaluatie deel uit van het proces? En welke vaardigheden helpen je als schoolleider bij het doorlopen van een schoolontwikkeling?

Afl. 2 Kijk op Onderwijs: zelfsturende teams en persoonlijk leiderschap

Nieuwe podcastaflevering Kijk op Onderwijs: zelfsturende teams In de podcast Kijk op Onderwijs gaat leraar Erik Ex één op één in gesprek met schoolleiders die hun eigen pad bewandelen. Over hun kijk op onderwijskwaliteit en de keuzes die zij maken. In deze aflevering: Peter de Visser, directeur-bestuurder van Stad en Esch. Overtuigd van de kracht van autonomie stapte de school bijna zeven jaar geleden over op zelfsturende teams. Een gesprek over werkplezier, het professionele nut van zelfinzicht, en het cultiveren van fouten maken. Persoonlijke groei en ontwikkeling is een belangrijke pijler op Stad en Esch, zowel voor leerlingen als voor docenten. De school stapte zeven jaar geleden over van een model gestoeld op hiërarchisch leiderschap, naar een gestoeld op persoonlijk leiderschap, in lijn met het gedachtengoed van Frederic Laloux. De management- en organisatie expert deed jaren onderzoek naar vooruitstrevende en succesvolle organisaties en ontdekte dat die duidelijke onderlinge overeenkomsten vertonen, zoals de wijze waarop ze gestructureerd zijn en omgaan met besluitvorming. In zijn dagelijkse praktijk ervaart Peter wat Laloux omschrijft op basis van zijn onderzoek: dat zelf…

Afl. 1 Kijk op Onderwijs: school als ontmoetingsplek

In de podcast Kijk op Onderwijs gaat leraar Erik Ex één op één in gesprek met schoolleiders die hun eigen pad bewandelen. Over hun kijk op onderwijskwaliteit en de keuzes die zij maken. In deze eerste aflevering: Albert Wijnsma, schoolleider van Academie Tien, een ambitieuze Utrechtse school die actief strijdt tegen kansenongelijkheid. Een gesprek over je omringen met andersdenkenden, veranderen van binnenuit, en een visie die overeind blijft in de klas.   School is volgens schoolleider Albert Wijnsma een cruciale ontmoetingsplek voor leerlingen met verschillende achtergronden. Academie Tien stimuleert die ontmoeting dan ook actief en heeft de sociale ontwikkeling van leerlingen hoog in het vaandel. Op de school met vmbo-t, havo en vwo kies je pas op je 14e voor een richting en word je gestimuleerd waar mogelijk vakken op verschillende niveaus te doen.   Albert vertelt over zijn belangrijkste speerpunt: een goede opleiding en professionalisering van docenten. Een absolute voorwaarde volgens hem om de grote ambities van de school waar te kunnen maken. Vanaf de start nam Academie Tien deze opleiding in eigen beheer.

#4 Begeleiding professionele ontwikkeling leraren

In deze aflevering gaat Jeroen van Grunsven in gesprek met personeelscoach Matthijs Boer en oud-schoolleider Ton Roelofs over de professionele ontwikkeling van leraren. Want wie is daar eigen verantwoordelijk voor? Wat is de rol van de schoolleiding hierin en hoe pak je het aan? En hoe richt je het personeelsbeleid er op in? Op basis van hun ervaringen en expertise op dit gebied geven Ton en Matthijs jou als schoolleider concrete handvatten om hier in jouw team mee aan de slag te gaan. Erkenning en waardering staan hierin centraal.

Podcast Diversiteit en Inclusie

Dit is de podcast over diversiteit en inclusie in het onderwijs van de VO-raad. Met Rens van den Boogaard, vice-voorzitter van de VO-raad Ingrid de Bonth en met speciale gast Mireille Ollivieira, expert op het gebied van leiderschap, diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie. De vraag die vandaag centraal staat is hoe je als school stappen kunt zetten om meer divers en inclusief te worden? Waarmee moet je beginnen?

#3 Leidinggeven aan schoolontwikkeling - Bewust en efficiënt samenwerken

In deze aflevering gaat Jeroen van Grunsven in gesprek met onderzoeker Femke Geijsel en schoolleider van Maaswaal College Wijchen Hans Olsthoorn over samenwerken in schoolontwikkeling. Op een bewuste manier een samenwerking starten en regelmatig op het samenwerkingsproces reflecteren, zorgt voor een beter eindresultaat en meer werkplezier. Aan de hand van hun instrument www.sterksamenwerken.nl en voorbeelden uit de eigen praktijk inspireren Femke en Hans je om samenwerking niet als vanzelfsprekend te beschouwen en vertellen ze hoe je dat als onderwijsprofessional in de praktijk aanpakt.

Podcast conferentie De volgende stap | Dyanne: extended

Luister nu de complete podcast over de ervaring van Dyanne toen haar zoon Stan van de basisschool naar de middelbare ging. Hoe zorg je dat de overgang van de ene naar de andere school het leren ondersteunt en niet onderbreekt?

Podcast conferentie De volgende stap | Kilian: extended

Luister nu de complete podcast van de 17-jarige Kilian, hij vertelt over zijn overgang van de havo naar het mbo. Wat zou helpend zijn om deze overgang soepel te laten verlopen? Wat verwacht hij van de begeleiding op zijn nieuwe school? Welke tips heeft hij voor ons?

Podcast conferentie De volgende stap | Judith: extended

Luister nu de complete podcast van Judith die vertelt over haar ervaring bij de overgang van haar dochters Sarah en Emma van het kinderdagverblijf naar de basisschool. Wat was daarin lastig en wat is helpend geweest?

#2 Leidinggeven aan schoolontwikkeling - Onderwijsvernieuwing (Agora)

Jeroen van Grunsven gaat in deze aflevering in gesprek met Jan Fasen, oprichter AGORA onderwijs, en schoolleider Ilja van Santen. Ze praten over het ontwikkelproces van een onderwijsvernieuwing zoals AGORA. Hoe ga je als schoolleider aan de slag? Wie zijn er betrokken? Hoe blijf je vooruitgang boeken en wat is je houvast? Ilja deelt haar ervaringen vanuit haar eigen schoolcontext. 

Podcast conferentie De volgende stap | Kilian

Luister in deze podcast naar de 17-jarige Kilian, hij vertelt over zijn overgang van de havo naar het mbo. Wat zou helpend zijn om deze overgang soepel te laten verlopen? Wat verwacht hij van de begeleiding op zijn nieuwe school? Welke tips heeft hij voor ons?

Podcast conferentie De volgende stap | Judith

Luister in deze podcast naar Judith die vertelt over haar ervaring bij de overgang van haar dochters Sarah en Emma van het kinderdagverblijf naar de basisschool. Wat was daarin lastig en wat is helpend geweest?

Podcast conferentie De volgende stap | Dyanne

Luister in deze podcast naar de ervaring van Dyanne toen haar zoon Stan van de basisschool naar de middelbare ging. Hoe zorg je dat de overgang van de ene naar de andere school het leren ondersteunt en niet onderbreekt?

#1 Leidinggeven aan schoolontwikkeling - Leiderschapspatronen en -praktijken

In deze aflevering gaat Jeroen van Grunsven in gesprek met onderzoeker Angela de Jong en schoolleider Adrienne van Pelt over het stimuleren van gezamenlijke innovatie.  Hierbij wordt stilgestaan bij leiderschapspatronen en - praktijken.

Podcast Samen Opleiden - Aflevering 9: Samen Beoordelen

Samen beoordelen in een partnerschap Samen Opleiden, wat komt daarbij kijken en hoe doe je het goed? Gastheer Joep Stassen gaat in gesprek met Beatrix Gilbert (lerarenopleider Engels bij de HvA) en Leontine van den Berg (programmaleider) van ROS Rijnland, een vo-partnerschap. Het belangrijkste aandachtspunt, benadrukken ze: het hebben van een gezamenlijke visie op wat ‘startbekwaam’ betekent, als basis om coherent en consequent samen te kunnen beoordelen.

De week van Samen Opleiden | In gesprek met studenten over rol lerarenopleiders

Marceline Schopman spreekt met studenten die hun lerarenopleiding binnen een partnerschap Samen Opleiden volgen. De studenten delen hun kijk op krachtig Samen Opleiden, hét thema van de week van Samen Opleiden. Hoe ervaren Bram, Angel en Fleur de diversiteit van de leeromgeving? In de derde en laatste aflevering zijn we benieuwd wat de studenten vinden van de rol van de lerarenopleiders vanuit school en instituut. Werken zij goed samen? En kan je als student zien dat de opleiders zelf ook leren?

De week van Samen Opleiden | In gesprek met studenten over gezamenlijke activiteiten

Marceline Schopman spreekt met studenten die hun lerarenopleiding binnen een partnerschap Samen Opleiden volgen. De studenten delen hun kijk op krachtig Samen Opleiden, hét thema van de week van Samen Opleiden. Hoe ervaren Bram, Angel en Fleur hun leeromgeving? In de podcast bevraagt Marceline de studenten over de opleidingsactiviteiten binnen het partnerschap én het opleidingsprogramma. Hoe wordt de leerstof op je instituut verbonden met dat wat je in de praktijk op je leerwerkplek leert?

De week van Samen Opleiden | In gesprek met studenten over Samen Opleiden

Gastvrouw Marceline Schopman spreekt met studenten die hun lerarenopleiding binnen een partnerschap Samen Opleiden volgen. De studenten delen hun kijk op krachtig Samen Opleiden, hét weekthema van de week van Samen Opleiden. Hoe ervaren Bram, Angel en Fleur de diversiteit van leeromgevingen waarin ze zich als student kunnen ontwikkelen? Centraal staat de vraag: Wat is Samen Opleiden voor jou? Waar zit de kracht en de meerwaarde van Samen Opleiden voor studenten?

#13 VO-praat met Kristin Vanlommel | Waarom evidence-informed veranderen in het onderwijs?

In deze aflevering gaat Kristin Vanlommel (lector aan de Hogeschool Utrecht) in op het thema evidence-informed veranderen. Hoe kunt u onderzoek, data én intuïtie combineren om effectief te ontwikkelen?  Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat 

#12 VO-praat met Mourad El Moussati | Stap voor stap werken aan kansengelijkheid

In deze aflevering van VO-praat gaat Mourad El Moussati (expert diversiteit en inclusie) in op de vraag hoe je op een constructieve manier, stap voor stap, kunt werken aan meer kansengelijkheid.

#11 VO-praat met Frank Beemer | Netwerkleiderschap: hoe je dat vanaf morgen écht kunt uitoefenen

Frank Beemer (Academic Director Erasmus Academie) gaat in deze VO-praat in op het thema netwerkleiderschap. Aan de hand van drie dooddoeners vertelt hij hoe de samenwerking effectiever kan en hoe u uw netwerkleiderschap kunt verbeteren. Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#10 VO-praat met Lars Tummers | Wat heeft leiderschap met knikkerbanen te maken?

Lars Tummers (hoogleraar bestuurs- en organisatiewetenschap) gaat in deze VO-praat in op het thema nudging. “Je toont leiderschap door je schoolomgeving zo in te richten dat leerkrachten, leerlingen, en ouders automatisch het goede doen.”  Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat 

#9 VO-praat met Marlies Honingh | De noodzaak van nuance in het denken over onderwijskwaliteit

In deze nieuwe aflevering van VO-praat legt Marlies Honingh (Universitair Hoofddocent Bestuurskunde) uit waarom het noodzakelijk is om het vraagstuk onderwijskwaliteit met nuance te benaderen.  Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat 

#8 VO-praat met Inge Molenaar | De toekomst van artificiële intelligentie in het onderwijs

Inge Molenaar (Universitair Hoofddocent Onderwijs Wetenschappen) neemt u in deze VO-praat mee in de wereld van artificiële intelligentie. Ze gaat in op verschillende scenario’s en nodigt u uit om na te denken over de toekomst van artificiële intelligentie in het onderwijs.  Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat 

#7 VO-praat met Anja Hilgers en Charlotte Staats | De weg naar excellent leiderschap

Anja Hilgers (trainer en coach) en Charlotte Staats (adviseur leiderschapsontwikkeling) gaan in deze aflevering van VO-praat in op het thema excellent leiderschap: hoe haalt u het maximale uit uw medewerkers? Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

#6 VO-praat met Peter Leisink | Hoe breng je het SHRM-beleid tot leven?

Peter Leisink (hoogleraar Bestuurs- en Organisatiewetenschap) vertelt in deze editie van VO-praat hoe u als schoolleider of bestuurder strategisch HRM tot leven kunt brengen in de schoolpraktijk.  Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat 

#5 VO-praat met Aart Goedhart | Proceskunde: wat kan er nog als de samenwerking vastloopt?

Aart Goedhart (adviseur en begeleider bij Wenders) gaat in deze aflevering van VO-praat in op het thema proceskunde: wat kan er nog als de samenwerking vastloopt? Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat 

#4 VO-praat met Hartger Wassink | Niet wat je bent, maar hoe je bent als leider

Hartger Wassink (onderzoeker en adviseur) vertelt in deze editie van VO-praat waarom hij gelooft dat het als leidinggevende belangrijker is hoe je bent, dan wat je bent.   Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat 

#3 VO-praat met Frank Weijers | Hoe voer je écht goede gesprekken?

Frank Weijers (proceskundige en trainer) vertelt in deze aflevering van VO-praat over de meerwaarde van Deep Democracy. Hoe voert u als bestuurder of schoolleider écht goede gesprekken? Meer weten over deze reeks? Kijk op www.vo-academie.nl/vo-praat

Podcast Samen Opleiden - Aflevering 8: Verbinden van samen opleiden, inductie en HRM

Bij Samen Opleiden en inductie samenwerken met HRM, welke punten verdienen daarin de aandacht? Martiene Enserink (coördinerend schoolopleider van opleidingsschool Landstede MBO) en Tommer Franken (opleidingscoördinator binnen het VO-partnerschap NOD Haaglanden) delen hun bevindingen, inzichten en ambities. Een goed gesprek over kaders en verschillende inkleuring, over het faciliteren van ontwikkeling en borgen van de samenwerking.

Podcast Samen Opleiden - Aflevering 7: Ontwikkelingsgerichte Peer Review

De eerste ervaringen met de ontwikkelingsgerichte peer review: in deze aflevering vertellen Chris Kroeze (expert Samen Opleiden) en Dirkje Zwama (programmaleider partnerschap Arnhem & Achterhoek) over hun inzichten. Peer review blijkt een nuttig middel om wat je als partnerschap doet in een breder perspectief te plaatsen, te zien wat goed gaat en mogelijkheden voor verbetering te ontdekken. Je onderzoekt, spiegelt aan, leert van en met elkaar.

#3 Regionaal samenwerken is ook veranderen

In deze derde aflevering gaan onderwijsbestuurder Han Elbers en veranderkundige Hans Vermaak in gesprek over regionaal samenwerken in het voortgezet onderwijs en wat wij daarbij kunnen leren van de veranderkunde. In het gesprek begint Han over de verschillen tussen het regionale perspectief en het perspectief van een individuele school. Hans reflecteert daarbij op het belang om steeds weer terug te gaan naar het perspectief van het probleem, het vraagstuk. Vanuit het vraagstuk kun je aan de slag met een goede en passende oplossing en wordt duidelijk wie aan zet is. Een klassiek onderscheid tussen primaire werkzaamheden , secundaire werkzaamheden en tertiaire werkzaamheden helpt om te bepalen wie aan zet is en wat de rol van de bestuurder daarbij moet zijn. Regionaal samenwerken is dan ook geen doel op zich. Het kan de oplossing zijn voor een vraagstuk. Hans stelt dat ruimte geven een non-interventie is. Ruimte geven impliceert dat je niets doet, maar dat is juist niet de bedoeling. Als bestuurder moet je de juiste mensen in positie brengen en hen faciliteren. Dat vraagt sturing; sturen op de professionaliteit van anderen. Wil je anderen betrekken? Dan moet je het vraagstuk in “de …

#2 Over standpunten en belangen in regionaal samenwerken

In deze tweede aflevering gaan onderwijsbestuurder Dick Looyé en adviseur Hans van Zijst in gesprek over het thema belangen. Hans beargumenteert dat wij gewend zijn te debatteren en te praten in standpunten. Om tot goede samenwerkingen te komen,  is het belangrijk dat wij het gesprek gaan voeren in belangen. Pas dan kun je op zoek naar oplossingen waarin iedereen een deel van de eigen belangen ziet terugkomen en zich er daarom aan wil committeren. Hans maakt een onderscheid tussen twee soorten ‘spellen’: een spel waarin je de taart kunt vergroten en een spel waarin dat niet mogelijk is. Dat laatste is de situatie bij leerlingdaling: een leerling meer op mijn school is een leerling minder op een andere school. We kunnen immers niet met elkaar het aantal leerlingen vergroten. Denken en werken vanuit belangen vraagt een zekere volgorde; een procesaanpak. Dat start met de feiten: wat is er aan de hand? Wat is het probleem? Als je het daarover eens bent, kun je werken aan een oplossing en dat kan met of zonder externe begeleider. Als het gaat om belangen dan is er nooit sprake van één belang. Er zijn altijd meerdere belangen. Daarmee omgaan is een jongleeract, maar wordt makkelijker al…

#1 Regionaal samenwerken en de rol van intern toezicht

In deze eerste aflevering gaan onderwijsbestuurder Alice Vellinga en adviseur Sam Terpstra in gesprek over het belang van regionale samenwerking in het voortgezet onderwijs en het samenspel tussen bestuurder en intern toezicht. Alice en Sam hebben beiden veel ervaring met regionale samenwerking en bespreken waarom samenwerken tegenwoordig zo belangrijk is, maar tegelijkertijd ook moeilijk. Ze beschrijven dat het belangrijk is om over de eigen schaduw heen te stappen en de eigen kaarten op tafel te leggen. Alice en Sam putten uit hun ervaring om een aantal lessen en vragen te verwoorden over het samenspel tussen bestuur en intern toezicht. De RvT heeft een andere rol dan de bestuurder. Er worden vier rollen onderscheiden. Bij het samenspel tussen RvT en bestuur gaat het volgens Sam minder om rolvastheid, maar meer om rolduidelijkheid. Het kan in samenwerken soms juist nuttig zijn om de rollen te veranderen, mits dat in goed overleg gebeurt. Neem als bestuurders je eigen toezicht mee, betrek ze. Een goed ontworpen proces met duidelijke procesafspraken helpt daarin. En bedenk dat iedere samenwerking in de eigen organisatie begint: wat willen wij bereiken?

Podcast Samen Opleiden - Aflevering 6: Ondernemen en vernieuwen

Anna van Vliet en Luuk Thissen zijn startende leraren die tijdens hun opleiding waardevolle initiatieven hebben ondernomen: studenten begeleiden bij het ontwikkelen van een positief zelfbeeld, en verbetering van online-onderwijs in een ontdekkingsreis met leerlingen. Anna en Luuk spreken met gastheer Joep Stassen over deze initiatieven, hoe die de ruimte kregen om tot stand te komen in de samenwerking met de school en het instituut, en hoe zij de partnerschappen kunnen inspireren.

Podcast De week van Samen Opleiden 2021 Bestuurder Marc Mittelmeijer

Marc Mittelmeijer is bestuursvoorzitter met brede ervaring met het opleiden van leraren op verschillende plekken. Daardoor ziet hij de verscheidenheid in het leraarsberoep en de meerwaarde van het stimuleren van leraren om over de breedte hun competenties te ontwikkelen. Marc raadt partnerschappen aan om bewust een lerende infrastructuur vorm te geven door te zwaluwstaarten: medewerkers te laten leren met en van elkaar.

Podcast De week van Samen Opleiden 2021 Instituutsopleider Joris van Hamersveld

Joris van Hamersveld, bevlogen instituutsopleider bij aspirant-opleidingsschool Noordermarke, benoemt de poortwachters van zijn beroepsbeeld van de leraar. Liefde voor de doelgroep, visie-ontwikkeling, relativeringsvermogen en goed samenwerken zijn essentieel. Laat leraren in opleiding zich breed oriënteren op het docentenvak, laat ze doorgroeien en laat zien hoe mooi ons beroep is, stelt Joris voor.

Podcast De week van Samen Opleiden 2021 Schoolleider Gerrie Amperse

Gerrie Amperse, meerscholendirecteur BasisBuren Oost, is fan van veilig, vragend en vrolijk onderwijs. In iedere samenwerking stelt Gerrie gerichte vragen om met elkaar in gesprek te blijven. Ze hecht waarde aan het ruimte geven om te leren en groeien in het vak, waarbij je leerling dagelijks, letterlijk en figuurlijk, echt ziet. Gerrie is voorstander van inzetten op eigenaarschap van de eigen ontwikkeling. Dat stimuleert ze door enthousiast te vertellen over de dingen die te ontdekken zijn. 

Podcast De week van Samen Opleiden 2021 Leraar-in-opleiding Nick Minnaard

In deze nieuwe aflevering vertelt Nick Minnaard, 3e-jaars leraar in opleiding bij MBO Opleidingsschool ’s-Hertogenbosch, over de ontwikkeling van zijn beroepsbeeld. Het motiveert de studenten én Nick zelf als zijn studenten na de les met een brede glimlach zijn lokaal verlaten. Hij wordt opgeleid tot autonome, betekenisgerichte en onderzoekende docent. De intervisie met leraren in opleiding van andere vakken biedt Nick veel meerwaarde voor zijn eigen professionalisering.

Podcast Samen Opleiden - Aflevering 4: Flexibele opleidingsvormen

Een gesprek over de flexibele opleidingsvormen voor nieuwe leraren basisonderwijs, in deeltijd en zij-instroom, of tussenvormen daarvan. Partnerschappen Samen Opleiden kunnen een belangrijke rol spelen in het zo flexibel mogelijk opleiden van studenten binnen een rijke leeromgeving, op opleidingsschool en instituut. Hierover vertellen Annette Schaafsma, programmaleider Samen Opleiden, Elke Troost, coördinator zij-instroom en Martin Hunziker, coördinator deeltijd, van de Marnix Academie.

Podcast Samen Opleiden - Aflevering 5: De Stem van de Lerende

Over het begrip ‘de stem van de lerende’ spreekt gastheer Joep Stassen in deze aflevering met de bevlogen Ingrid Paalman, lector Goede Onderwijspraktijken bij VIAA hogeschool in Zwolle. In de basis gaat dit begrip over het luisteren naar de leerling, van PO tot HBO en WO: het zien van degene die jij in jouw klas hebt. Omdat eenieder graag gezien wil worden, want bij wie echt wordt gezien, ontstaat er energie om te gaan handelen en eigenaarschap op te pakken voor het eigen leerproces.

Podcast De week van Samen Opleiden: Anko van Hoepen (PO-Raad)

Het interview met Anko van Hoepen, vicevoorzitter van de PO-Raad, stelt de lerende leraar duidelijk in de schijnwerper. Hij benadrukt het belang van kwaliteit en van investeren in onderwijs. Anko bewondert hoe snel scholen tijdens de pandemie waren overgestapt naar afstandsonderwijs. Ook heeft dit jaar de betekenis van de leraar voor de aansluiting op de verschillende thuissituaties van kinderen verduidelijkt. De partnerschappen zijn de afgelopen maanden uitgedaagd in hun samenwerking.

Podcast Samen Opleiden - Aflevering 3: Sectoroverstijgend Samen Opleiden

Deze podcastaflevering bevat een goed gesprek over sectoroverstijgend samen opleiden door partnerschappen waarin po, vo en/of mbo samenwerken. Zo leiden ze leraren op voor het onderwijs in meerdere sectoren en delen ze bovendien brede en aanvullende expertise. Gastheer Joep Stassen spreekt met Martin van der Plas van de Zeeuwse Academische Opleidingsschool (ZAOS), en met Martijn Meerhoff van opleidingsschool Opleiden met Esprit en Cartesius 2, een school voor havo en vwo in Amsterdam.

Podcast Samen Opleiden - Aflevering 2: De Peer Review

Na de aflevering van de podcast over het Kwaliteitskader Samen Opleiden en Inductie licht deze aflevering een belangrijke bouwsteen van dat kwaliteitskader toe: de peer review, uit te voeren door bekwame, onafhankelijke collega’s en experts. Gastheer Joep Stassen praat erover met Miranda Timmermans, Lector Leerkracht bij Avans Hogeschool, en Rinske Stelwagen, adviseur in het mbo-veld. Zij werkten aan het goed neerzetten van het proces, de kwaliteit en de diepgang van de peer reviews.

Podcast Samen Opleiden - Aflevering 1: Het Kwaliteitskader voor Samen Opleiden en Inductie

Om goede leraren op te leiden voor het po, vo en mbo vormen lerarenopleidingen en scholen samen partnerschappen die toekomstige leraren opleiden op de werkplek. Voor deze partnerschappen is een landelijk kwaliteitskader ontwikkeld. Onze gasten Edmée Suasso en Bob Koster gaan in de eerste aflevering van de Podcast Samen Opleiden in gesprek met host Joep Stassen over dit landelijke kwaliteitskader.

Podcast De week van Samen Opleiden 2020: Han van Krieken (VSNU)

Han van Krieken is woordvoerder vanuit het lerarendossier van de Vereniging van Universiteiten (VSNU). Hij benoemt onder andere de waarde van universitair opgeleide leraren in de mix van een onderwijsteam in het vo en juist ook in het po en mbo. Verder spreekt Han over het gericht aanbieden van onderwijs aan instromers vanuit allerlei loopbanen en het verder leren tijdens de inductiefase en daarna: een leven lang leren.

Podcast De week van Samen Opleiden: Hein van Asseldonk (VO-raad)

In dit gesprek vertelt Hein van Asseldonk, vicevoorzitter van de VO-raad, onder meer over hoe Samen opleiden en Professionaliseren een stevige plek op de agenda hebben gekregen en over het verder versterken van de aantrekkelijkheid en de kwaliteit van het onderwijs. Heins wens is dat leraren het werken en professionaliseren nog beter kunnen gaan combineren in hun reguliere werkdagen.  

Podcast De Week van Samen Opleiden: Frank van Hout (MBO Raad)

Frank van Hout is bestuurder bij de MBO Raad. Hij spreekt over creativiteit, coöperatief en crisis: drie woorden die de afgelopen periode duiden. De coronacrisis bracht werkelijk samen leren, door studenten en docenten. De regionale samenwerking tussen scholen en opleidingen maar ook tussen sectoren groeit, en Frank ziet die graag nog verder groeien.

Thuisschoolmaatje 2020