Duurzame landbouw. Lex Bohlmeijer in gesprek met Annette Harberink

Wijkagent. Lex Bohlmeijer in gesprek met Joost-Jelmer Kasper

Het was zijn droom om agent te worden, om iets te kunnen doen voor de samenleving. Joost-Jelmer Kasper is zo'n agent die zich eigenlijk meer als maatschappelijk werker opstelt. Hij deed mee aan een project van social designer Tabo Goudswaard, 'From the police with love'. In concreto werd hij voor een tijd gekoppeld aan de kunstenaar Lucy van Dorst. Dat heeft een onuitputtelijke bron aan creativiteit in hem losgemaakt.

Wetenschap. Lex Bohlmeijer in gesprek met José van Dijck (opnieuw relevant)

José van Dijck (1960) was in 2015 de eerste vrouwelijke president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Ze werd gekozen voor drie jaar, in een tijd dat de wereld van de wetenschap in zwaar weer terecht is gekomen. Zojuist was een rapport uitgekomen van de commissie-Thomassen, dat goed nieuws en slecht nieuws bevat. In 2021 wint Van Dijck de Spinozapremie, voor het beste Wetenschappelijke Onderzoek. Reden om het gesprek van toen opnieuw onder de aandacht te brengen

Afghanistan. Lex Bohlmeijer in gesprek met Sahar Shirzad

Afghanistan. Lex Bohlmeijer in gesprek met Sahar Shirzad by De Correspondent

De Taliban. Lex Bohlmeijer in gesprek met Bette Dam (2)

De Taliban heeft een nationale agenda, stelt Afghanistan-kenner Bette Dam (Leeuwarden, 1979). De beweging wordt door het westen met veel vooroordelen en weinig vertrouwen tegemoet getreden. Dat is misschien niet onbegrijpelijk, maar we moeten daar wel mee oppassen. Want we zouden het bijvoorbeeld voor vrouwen wel eens erger kunnen maken dan nodig is, als we ons zo blijven opstellen.

Architectuur. Lex Bohlmeijer in gesprek met Arna Mačkić

Ze vluchtte met haar ouders voor het geweld van de burgeroorlog in Joegoslavië. In de jaren '90. Ze was vier jaar. In Nederland heeft Arna Mačkić zich ontwikkeld tot een kritische architecte die met haar ontwerpen streeft naar verbinding en inclusiviteit. Omdat ze met eigen ogen heeft gezien hoe een stad uiteen gereten kan worden door etnische spanningen, en zelfs kan sterven. Het voorbeeld is Mostar in Bosnië, beroemd vanwege de 16-eeuwse brug. Die werd verwoest en weer hersteld. Maar de stad is nooit meer de oude geworden. Gesprek over monumenten, herinneringen en toerisme, aan de voet van een andere brug: De Zwaan in Rotterdam

Democratie. Lex Bohlmeijer in gesprek met Annelien De Dijn

Democratie is kwetsbaar. Het grootste gevaar komt echter niet van demagogen die met hulp van het volk uitgroeien tot tiran. Minstens zo ondermijnend is de oligarchisering: een kleine club schatrijke mensen die de politieke macht naar zich toetrekken, zo blijkt uit een grondige studie van Annelien de Dijn: Vrijheid. Een woelige geschiedenis. De Dijn is hoogleraar Moderne Politieke Geschiedenis in Utrecht, en ging voor haar onderzoek, dat jaren in beslag nam, ver terug in de tijd. In de Klassieke Oudheid verzetten de Grieken zich tegen slavernij. Daar begon het mee.

Kajakken. Lex Bohlmeijer in gesprek met Jaco Benckhuijsen

Jaco Benckhuijsen is pianist en avonturier. Hij onderneemt huiveringwekkende vaartochten met zijn vouwkajak in onherbergzame gebieden. Plekken waar de mens slecht met moeite stand houdt. In 2019 publiceerde hij er een fascinerend boek over: 'Man in het wild. Langs de rafelranden van de wereld'. Hij neemt je mee naar een wereld waar de mens geconfronteerd wordt met iets dat veel en veel groter is dan hij zelf. Op die manier leert hij essentiele dingen over het leven, en die ervaringen zou je een vorm van levenskunst kunnen noemen. Nu is er ook - onder dezelfde titel - een album over verschenen.

Pelgrimstocht. Lex Bohlmeijer in gesprek met Wim Diepeveen

Als directeur van een coöperatie voor duurzame energie werkte Wim Diepeveen (Almen, 1958) zo hard dat hij in een diepe burnout terecht kwam. Hij kon praktisch niks meer, voelde niks meer. Op doktersadvies is hij gaan lopen. Het werd een klassieke pelgrimstocht van meer dan 3000 kilometer naar Santiago de Compostela in Noord-Spanje. Langzamerhand hervond hij zichzelf. Een tocht van het hoofd naar het hart. Hij liep als het ware naar zijn lichaam toe. En schreef vervolgens het fascinerende reisverslag 'Altijd vandaag'.

IND. Lex Bohlmeijer in gesprek met Ilay den Boer

Theatermaker Ilay den Boer werkte een paar maanden bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), omdat hij wilde doorgronden hoe de asielprocedure werkt. Het zijn tenslotte ambtenaren die namens ons burgers beslissen over het lot van mensen: mogen ze wel of niet in Nederland blijven? Hij heeft er een indringende voorstelling over gemaakt, 'Salomonsoordeel', waarin een vluchteling meedoet en een senior medewerker van de IND. Het publiek wordt geconfronteerd met indringende vragen. Wie draagt verantwoordelijkheid voor de ingrijpende keuzes die door de IND gemaakt moeten worden?

Arbeid. Lex Bohlmeijer in gesprek met Jeroen van Bergeijk

Jeroen van Bergeijk heeft een oude journalistieke methode om zijn werk te doen: hij gaat undercover. Gewoon door te solliciteren bij een bedrijf en dan verslag te doen van wat hij meemaakt. Het levert intrigerende verhalen op over werelden die zich normaliter aan het oog onttrekken. Zoals de klantenservice van Wehkamp, of de afdeling 'Retouren' van bol.com.

Liefde. Lex Bohlmeijer in gesprek met Sholeh Rezazadeh

Vijf jaar geleden kwam Sholeh Rezazadeh (Iran, 1990) naar Nederland. Nu heeft ze haar eerste roman gepubliceerd. In het Nederlands! "De hemel is altijd paars" is een fijnzinnig boek over liefde. Over de botsing tussen verschillende culturen. En over de opiumverslaving van haar vader. Ze kon er pas woorden voor vinden in een vreemde taal.

Necropolitiek. Lex Bohlmeijer in gesprek met Willem Schinkel (opnieuw relevant)

In de aanloop naar de verkiezingen van dit jaar sprak ik met Willem Schinkel over de stand van zaken in de politiek. Ik kon dat doen met een pdf-versie van zijn nieuwe boek in de hand: Pandemocratie. Dat boek is inmiddels verschenen en dat is een reden om dit gesprek nogmaals te publiceren. Schinkel is hoogleraar Sociologie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en een van de scherpste denkers van onze tijd. Hij neemt een radicale positie in ten aanzien van de politiek, links van links zoals hij dat noemt. Pandemocratie is een vlijmscherpe analyse van de manier waarop de politiek omgaat met de pandemie. Hij noemt het necropolitiek, een politiek van de dood. Het laat nog eens op schrijnende wijze zien hoe de politiek altijd al functioneert. Binnen enge grenzen, en vooral zonder verschil. Terwijl leven woekering is binnen verwevenheid

Palestijns-Israëlisch conflict. Lex Bohlmeijer in gesprek met Hilla Dayan

En weer barstte het geweld los in Israël. Het is een kruidvat, een vulkaan, het Palestijns-Israëlische conflict. Een paar weken geleden werd daar weer eens het spreekwoordelijke lont in gestoken. Wat ging daar aan vooraf? De Israëlische sociologe Hilla Dayan, die sociologie doceert aan de Universiteit van Amsterdam, schetst de context. De Israëlische overheid is al jaren consequent bezig om de rechten van de vier miljoen Palestijnen in hun land te schenden.

Jan Hanloprijs 2021. Lex Bohlmeijer in gesprek met Sinan Çankaya

Sinan Çankaya heeft in 2021 de Jan Hanloprijs gewonnen voor het beste essay van het jaar, met zijn boek 'Mijn ontelbare identiteiten'. Toen het boek verscheen had ik dit interview met hem. Met de opkomst van de Centrumpartij in de jaren ’80 verschoof het politieke discours. Het ging niet meer over sociaal-economische strijd, maar over identiteit en cultuur, over het onderscheid tussen allochtoon en autochtoon. Sinan Çinkaya (Nijmegen, 1982) groeide op in die jaren. Zijn grootvader was arbeidsmigrant. Als gastarbeider kwam hij vanuit een stoffig dorpje in midden-Anatolië naar Nederland. Zelf ging hij antropologie studeren. In zijn boek Mijn ontelbare identiteiten laat hij zien wat het betekent om die ontwikkeling aan den lijve te ondervinden. "Het is een moreel imperatief om radicaal hoopvol te zijn.”

Inburgering. Lex Bohlmeijer in gesprek met Renee Frissen

Op 1 januari 2022 treedt er een nieuwe Wet Inburgering in werking. De verantwoordelijkheid voor de integratie van nieuwkomers wordt overgeheveld van het rijk naar de gemeenten. Bij sommige mensen gaan nu alarmbellen rinkelen. Omdat de herinnering aan een vergelijkbare en zeer problematische overstap bij de Jeugdzorg nog vers is. Renee Frissen (Nijmegen, 1984) van OpenEmbassy weet precies hoe de vork in de steel zit. In Engeland is er een model ontwikkeld dat dat enorm zou kunnen helpen bij de uitvoering van deze operatie

Armoede. Lex Bohlmeijer in gesprek met Denise Harleman

In het begin van de lockdown, maart 2020, had iedereen het over 'samen'. Denise Harleman is producent in de creatieve sector. Zij werd getroffen door een vraag: wat is eigenlijk solidariteit? Omdat ze het antwoord op die vraag niet wist is ze begonnen met een burgerinitiatief, collectief kapitaal. Honderd burgers geven acht maanden lang elk € 50,-. Daarmee kunnen vijf huishoudens in die periode elke maand € 1000,- krijgen. Een jaar later kan het project nog steeds niet uitgevoerd worden (wetgeving zit het in de weg), maar ze is wel een rijker mens geworden.

Democratie. Lex Bohmeijer in gesprek met Herman Tjeenk Willink (opnieuw relevant)

Hij is een geboren waarnemer, een luisteraar. Herman Tjeenk Willink (Amsterdam 1942) was veertig jaar lang zowel insider als outsider in politiek Den Haag. Het stelt hem bij uitstek in staat om de maatschappelijke ontwikkelingen op de lange termijn te schetsen. In zijn pamflet 'Groter denken, kleiner doen' waarschuwt hij op indringende wijze voor de uitholling van onze democratische rechtsorde. Omdat het land al jaren geleid blijft worden als een BV. Maar hij geeft de moed en de hoop niet op en blijft zoeken naar een oplossing. Dit gesprek vond plaats in 2019, twee jaar later is Tjeenk Willink (op 79-jarige leeftijd) aangetrokken om de vastgelopen formatie vlot te trekken. Het gesprek heeft alleen nog maar aan urgentie gewonnen

Spionage. Lex Bohlmeijer in gesprek met Simon Kuper

Hij mag vandaag enigszins vergeten zijn, bij leven was George Blake een van de meest vermaarde of beruchte spionnen van zijn tijd. De vooraanstaande journalist Simon Kuper heeft zijn verhaal opgetekend in 'De vrolijke verrader, een KGB-spion uit Rotterdam'. Het is een onwaarschijnlijk verhaal, dat door Kuper verteld wordt met meesterschap en de nodige zakelijkheid. Blake leefde in een spectaculaire tijd en koos uiteindelijk uit volle overtuiging voor het communisme. Een gesprek over het leven met geheimen, journalistiek en de gelaagde realiteit.

Muziek. Lex Bohlmeijer in gesprek met Ties Mellema

Ties Mellema (Bergen op Zoom, 1976)is baritonsaxofonist. Hij geldt als een van de beste musici van Nederland, in 2010 kreeg hij de Nederlandse Muziekprijs. En ook als lid van het Amstel Kwartet maakte hij furore. De laatste jaren kampte hij met zware tegenslag. Hij kreeg kanker. In het ziekenhuis wilde hij graag een bepaald soort muziek horen, iets wat in geen enkel hokje te plaatsen valt. Het bleek niet te vinden en daarom is hij het zelf maar gaan maken. Nu presenteert hij zijn eerste cd van eigen hand: Reset. Hoe een mens zichzelf opnieuw kan uitvinden.

Big data. Lex Bohlmeijer in gesprek met Miriam Rasch (opnieuw relevant)

Miriam Rasch heeft op 2 april de Socratesbeker 2021 gewonnen voor haar boek 'Frictie. Ethiek in tijden van dataïsme'. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan de auteur van het prikkelendste en meest urgente Nederlandstalige filosofieboek. Het gebruik van data is zo vanzelfsprekend geworden, in alle geledingen van de maatschappij, dat je er amper bij stilstaat wat dat voor dingen zijn, en wat voor invloed ze uitoefenen op ons leven. Miriam Rasch doet dat uitgebreid in haar tweede boek, het essay 'Frictie. Ethiek in tijden van dataïsme. Ze komt tot verrassende bevindingen en zoekt behoedzaam naar manieren om aan de dictatuur van de data te ontsnappen. Een gesprek over vrijheid en autonomie, zonder dat die woorden letterlijk gebruikt worden.

Inclusiviteit. Lex Bohlmeijer in gesprek met Fatima Elatik

Ze was een van de eersten, zo niet de eerste, die de Amsterdamse gemeentepolitiek binnenkwam mét een hoofddoek. Fatima Elatik (1983), geboren en getogen Amsterdamse. Ze was 24 jaar oud. En maakte snel carrière, ze werd wethouder en voorzitter van stadsdeel Oost. Zestien jaar vocht ze voor haar idealen, toen was ze op. Nadat ze ook nog eens twee jaar bij de politie had gewerkt aan een inclusievere organisatie, werd het tijd voor fase twee: wie ben ik? waartoe ben ik op aarde? Het begin van wat ze een hele mooie reis noemt.

Necropolitiek. Lex Bohlmeijer in gesprek met Willem Schinkel (2)

Willem Schinkel, hoogleraar Sociologie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam is een van de scherpste denkers van onze tijd. Hij neemt een radicale positie in ten aanzien van de politiek, links van links zoals hij dat noemt. Zijn nieuwste boek, Pandemocratie, dat in mei verschijnt, is een vlijmscherpe analyse van de manier waarop de politiek omgaat met de pandemie. Hij noemt het necropolitiek, een politiek van de dood. Het laat nog eens op schrijnende wijze zien hoe de politiek altijd al functioneert. Binnen enge grenzen, en vooral zonder verschil. Terwijl leven woekering is binnen verwevenheid

Europa. Lex Bohlmeijer in gesprek met Caroline de Gruyter

Wat moeten we toch met Europa? Wat betekent het verwegge Brussel waar over onze hoofden heen beslissingen worden genomen die diep in ons leven ingrijpen? Althans, dat is het idee. Caroline de Gruyter schrijft al heel lang over Europa, op een heldere en gepassioneerde manier; ze houdt ons in haar nieuwe boek 'Beter wordt het niet' een verrassende spiegel voor: die van het Habsburgse Rijk. Met al die grote en kleine landjes bij elkaar kan het geen kwaad om een dak boven het hoofd te hebben

Voedsel. Lex Bohlmeijer in gesprek met Imke de Boer

Imke de Boer is hoogleraar Dieren en Duurzame Voedselsystemen in Wageningen, en heeft met een team van 14 verschillende partijen een plan gemaakt voor een nieuw voedselsysteem in Nederland anno 2050. Het impliceert een grondige wijziging, die niemand ongemoeid laat, en die doorwerkt tot in alle geledingen van de samenleving. Het zou het landschap van Nederland weer mooier maken, de biodiversiteit neemt toe, er is meer contact tussen boeren en burgers, en we leven gezonder. En het is geen utopie.

Institutioneel racisme - Lex Bohlmeijer in gesprek met Zaïre Krieger

Zaïre Krieger (Amsterdam 1995) heeft vele verschillende gezichten. En zo ziet ze haar identiteit het liefst: als iets wat bestaat uit allerlei facetten. Ze studeert publiek recht, werkt als journalist, is spoken word artiest en ze is activiste, zo organiseerde ze mee aan de Black Lives Matter demonstraties in Rotterdam. Wat haar drijft is woede, pijn, rechtvaardigheid en liefde. Van haar moeder kreeg ze een naam mee die haar bestempelde tot strijder voor mensenrechten. Een gesprek over institutioneel racisme in de aanloop naar de verkiezingen van maart 2021. Wat kunnen we eraan doen?

Verwarde personen. Lex Bohlmeijer in gesprek met Bauke Koekkoek

Het lukt maar niet om de kosten in de zorg te beheersen. Ondanks verwoede pogingen daartoe. Volgens Bauke Koekkoek (1973), crisisdienstverpleegkundige én onderzoeker, ligt dat aan het fenomeen van escalatie: als een hulpvraag niet opgelost kan worden verwijst men door naar een trapje hoger op de specialistenladder. Hij schreef er in 2019 een zeer verhelderend boek over: 'De kwestie verwarde personen'. En hij heeft ook een remedie: Zo gewoon mogelijk handelen in ongewone situaties. En dat is het begin van een levenskunst.

Burnout. Patrick van Luijk - in gesprek met Lex Bohlmeijer

Hij had een prachtige sportcarrière. Patrick van Luijk (Spijkenisse, 1984) deed als sprinter twee keer mee aan de Olympische Spelen. Hij weet hoe je het maximale kunt halen uit je lichaam. En, minstens zo belangrijk, hoe je moet herstellen. Tegenwoordig zet hij die kennis in als ondernemer in de zorg. Hij heeft een bedrijf, BioCheck, dat mensen helpt omgaan met vermoeidheid en burn-out klachten. We staan tegenwoordig continu 'aan'. En weten dus niet meer hoe we moeten ontspannen.

Literatuur. Annelies Verbeke - in gesprek met Lex Bohlmeijer

In haar nieuwste boek, Treinen en kamers, bewijst de Vlaamse schrijfster Annelies Verbeke (1976)eer aan de literatuur. In elk verhaal zit een verwijzing naar een of meer teksten uit de wereldliteratuur, en dat gaat terug tot 4000 jaar geleden. Voor haar is het een bron van troost en steun om zich daar tussen te nestelen als in een soort familie. In het boek, meer roman dan verhalenbundel, werkt het ook als uitnodiging om het perspectief te verbreden. Hoe verhelderend om het eigen moderne wereldbeeld eens te relativeren!

Vluchtelingen. Mardjan Seighali - in gesprek met Lex Bohlmeijer (opnieuw relevant)

Mardjan Seighali (Iran, 1964), directeur van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF, is sinds vorig jaar ook voorzitter van het Humanistisch Verbond. Op 14 januari 2021 is een boek verschenen waarin ze samen met Job Hulsman haar verhaal vertelt: ‘Tot op de dag’. Reden om het gesprek nog eens onder de aandacht te brengen dat ik in 2019 met haar had. Als directeur van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF bekommert ze zich om het lot van de Anderen die hier opnieuw een bestaan proberen op te bouwen. Ze heeft het zelf als vluchteling meegemaakt en ze weet: de omgeving moet hen de ruimte bieden om te herstellen en te helen. En dan kunnen ze van grote waarde zijn voor onze samenleving. Een gesprek over solidariteit en polarisering.

Nomade. Alowieke van Beusekom - in gesprek met Lex Bohlmeijer

Alowieke van Beusekom (Emmeloord, 1965) is een soort moderne nomade. Ze loopt met een zelfgebouwde woonwagen door het land. Ze is daarmee een inspirerend voorbeeld van hedendaagse levenskunst. Zo kan je ook leven, in een nieuwe verstandhouding met het landschap en de natuur. Maar gemakkelijk was het niet. Er ging een rouwproces aan vooraf, en het kostte haar twaalf jaar om zich van alle bezit te ontdoen. Toen lag de wereld open.

Rouw. Geerteke van Lierop - in gesprek met Lex Bohlmeijer

De maatregelen die zijn afgekondigd om de verspreiding van het corona-virus tegen te gaan, dwingen ons afstand te nemen van elkaar. Geerteke van Lierop ziet daarin parallellen met een rouwproces: je wordt afgesneden van de wereld. Ze weet ook dat er manieren zijn om de verbinding te herstellen. Zij vond troost in de tussenruimte van de kunst. Bijvoorbeeld in de overrompelende kunstinstallaties van RAAAF (in de open lucht).

Rouw. Geerteke van Lierop - in gesprek met Lex Bohlmeijer (2)

De maatregelen die zijn afgekondigd om de verspreiding van het corona-virus tegen te gaan, dwingen ons afstand te nemen van elkaar. Rouw counselor Geerteke van Lierop ziet daarin parallellen met een rouwproces: je wordt afgesneden van de wereld. Ze weet ook dat er manieren zijn om de verbinding te herstellen. Zij vond troost in de tussenruimte van de kunst. Bijvoorbeeld in de overrompelende kunstinstallaties van RAAAF (in de open lucht).

Zorg. Rachida el Moussaoui - in gesprek met Lex Bohlmeijer

Bij de uitbraak van de corona-pandemie in Nederland, in maart van dit jaar, lieten artsen alarmerende geluiden horen. Help, we dreigen overspoeld te worden. Nu, bij de tweede golf, wordt gezegd dat de zorg nog niet voldoende hersteld is van de eerste. Hoe komt dat, wat betekent dat? Voor Rachida el Moussaoui (Marokko, 1973) die als infectioloog werkt in het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam, is de zorg voor Covid-19 patiënten de dagelijkse praktijk.

Vuurwerk. Roel van Putten in gesprek met Lex Bohlmeijer

Een algeheel vuurwerkverbod bleek eerder dit jaar niet haalbaar. Wel verbood de overheid knalvuurwerk en vuurpijlen. Maar corona bood uitkomst: onder de Noodwet is het opeens wel mogelijk om alles te verbieden. Het is een beslissing die ook slachtoffers kent. Roel van Putten (Breda, 1988) is als jonge ondernemer ernstig gedupeerd. Hij pleit voor een vuurwerkrijbewijs.

Miskramen. Marjolijn de Cocq - in gesprek met Lex Bohlmeijer

Marjolijn de Cocq (1967) is chef boeken van het Parool en in die krant publiceerde zij in januari 2020 een essay over haar ervaringen met miskramen. Ze had er niet een, maar vier. Naast twee voldragen zwangerschappen, ze is de trotse moeder van twee blakende pubers. Dat ze ermee naar buiten kwam, voor het eerst na 14 jaar, zelfs haar ouders wisten niet dat ze meer dan een miskraam had gehad, maakte veel los. Zoveel vrouwen en mannen hebben ermee te maken gehad en kunnen er amper over praten. Gauw door met het leven. Met 'Maar ik hield al wel van je' doorbreekt Marjolijn de Cocq dat stilzwijgen, op een fijnzinnige en indringende manier. Het gesprek is opgenomen in het Theater aan het Spui in Den Haag, in aanwezigheid van publiek

Vaccinatie. Marion Koopmans - in gesprek met Lex Bohlmeijer (IV)

Met de winter in aantocht en de komst van een aantal werkzame vaccins lijkt het erop dat we een nieuwe fase ingaan van de coronacrisis. Er zijn mensen die spreken van een eindspel. Toch is er nog altijd veel onduidelijk en heerst onzekerheid. Gewapend met een aantal vragen van leden van De Correspondent gaan Michiel de Hoog en Lex Bohlmeijer samen in gesprek met Marion Koopmans. Hoofd van de afdeling Virologie van Erasmus MC in Rotterdam. Voor het eerst toont zij zich voorzichtig optimistisch.

Klimaatcrisis. Nynke Laverman in gesprek met Lex Bohlmeijer

In ons westerse wereldbeeld staat de mens bovenaan de ladder van de schepping. Hij is de baas over alles. De keerzijde van dat idee krijgen we nu keihard in het gezicht geslingerd, in de vorm van een grote en dreigende klimaatcrisis. Is herstel mogelijk, een andere omgang met de omgeving? Daarover zingt de Friese zangeres Nynke Laverman (1980) op haar nieuwe album: Plant. Het tweede liedje verschijnt op 20 november, in combinatie met een podcast met filosoof en ecoloog Matthijs Schouten.

Huwelijkscrisis. Oek de Jong in gesprek met Lex Bohlmeijer (opnieuw relevant)

Een veertienjarige jongen duwt in een grote Zeeuwse schuur een meisje van zich af, ja, per ongeluk van een hooizolder af. Ze valt en breekt haar nek. Deze daad zal hem zijn leven lang achtervolgen. Oek de Jong (Breda 1952) werkt dit gegeven in zijn nieuwe roman, Zwarte schuur uit tot een schitterend verhaal over de onbeheersbare krachten in de mens, en dus ook in de liefde. De Jong wint er de Boekenbon Literatuurprijs 2020 mee, zo is op 12 november van dit jaar bekend geworden.

Rap. Typhoon - in gesprek met Lex Bohlmeijer (opnieuw relevant)

De vooraanstaande Nederlandse rapper Typhoon besteedt ongeveer zes jaar aan het maken van een nieuw album. Dat zegt veel over hem. Hij neemt de tijd. In october 2020 heeft hij zijn derde album uitgebracht: 'Lichthuis'. Tien liedjes over de liefde. Een goed moment voor een nadere (hernieuwde) kennismaking. Ik sprak Typhoon in 2014 toen hij bezig was met zijn vorige album, Lobi da Basi. Glenn de Randamie (1984), alias Typhoon, won al in 2004 de Grote Prijs van Nederland in de categorie R&B/hiphop. Zijn muziek biedt een staalkaart van zijn leven. Een bijzonder kleurrijk leven.

Slavernij in de oost. Reggie Baay - in gesprek met Lex Bohlmeijer

In 2015 publiceerde onderzoeker Reggie Baay een grondige en heldere studie over de slavernij in Nederlands-Indië: 'Daar werd wat gruwelijks verricht'. Het boek kreeg goeie recensies maar weinig weerklank. Er zijn allerlei redenen waarom dit deel van de geschiedenis ontkend wordt. Terwijl de bewijzen onloochenbaar zijn. Er was niet alleen eeuwenlang slavernij in de west (Suriname en het Caribische gebied), maar ook in onze oostelijke kolonie, het huidige Indonesië. Nu lijkt er een kentering te komen, en dat is een reden om Baay nog eens op te zoeken.

Democratie. Guity Mohebbi - in gesprek met Lex Bohlmeijer

Toen ze 19 jaar oud was, moest ze vluchten. Guity Mohebbi, geboren in Teheran/Iran, kwam min of meer toevallig in Nederland terecht. Ze nam uit haar geboorteland de ervaring mee van angst en dictatuur. In Nederland bouwde ze een carrière op. Inmiddels is ze adjunt-directeur van de Woonbond. Ze zet zich, samen met vooral jongeren, onvermoeibaar in voor het waarborgen van de democratie in Nederland. En dat is hard nodig, want ze ziet ontwikkelingen die haar verdacht sterk doen denken aan haar ervaringen in Iran. Nota bene. En democratie is veel meer dan eens in de vier jaar stemmen. Democratie is niet-selectief omgaan met mensenrechten. Gesprek in het Theater aan het Spui in Den Haag, in aanwezigheid van publiek.

Fotografie. Cigdem Yuksel in gesprek met Lex Bohlmeijer

Fotografe Cigdem Yuksel (1989) won in 2017 de Zilveren Camera voor een serie over Syrische kinderen, gevlucht en in Turkse fabrieken te werk gesteld. Daarna volgden series over frictie binnen biculturele gezinnen (Niet meer zonder jou) en over mensen met dementie, preciezer: over de relatie tussen mantelzorgers en hun dierbaren met een vorm van dementie (De Alzheimerfluisteraars). Nu legt Yuksel de camera even weg om uitgebreid onderzoek te doen naar de uiterst eenzijdige beeldvorming van moslima's in de Nederlandse media. Zij worden niet als individu gezien, maar als symbool voor een groep.

De Zingevers, deel IX: Martin Walton

Martin Walton werkte 15 jaar in de GGZ. Hij nam met pijn in zijn hart afscheid van die wonderbare wereld, waar hij mocht reizen in de binnenwereld van mensen, maar hij wilde een deel van zijn arbeidzame leven ook besteden aan onderzoek. Hij werd hoogleraar Geestelijke Verzorging aan de Universiteit van Groningen. Inmiddels is hij met emeritaat al blijft hij actief onderzoek doen. Walton is de perfecte gast om onze serie over Geestelijk Verzorgers in Nederland mee af te sluiten. 'Het biedt een prachtig palet van het veld', zegt hij.

Angst. Patricia de Vries - in gesprek met Lex Bohlmeijer

De mens is een bron van spanning, omdat hij zich bevindt op het snijvlak van enerzijds onwrikbaarheid, anderzijds onmetelijkheid. Als die twee niet in balans zijn ontstaat angst. Het is het grote thema van de Deense filosoof Søren Kierkegaard. Patricia de Vries, ook filosoof, verdiepte zich in zijn werk om inzicht te krijgen in de rol van angst in onze digitale cultuur. 'Algoritme angst in hedendaagse kunst', zo luidt de titel van haar proefschrift. Het lijkt erop alsof de angst in onze tijd toeneemt, alsof onze samenleving meer en meer in de greep komt te staan van de angst … maar is dat ook zo?

Normaliteit. Paul Verhaeghe - in gesprek met Lex Bohlmeijer

Paul Verhaeghe is hoogleraar psychodiagnostiek in Gent. Hij brak door naar het grote publiek met boeken als Autoriteit en Intimiteit. In zijn werk vind je een belangwekkende analyse van onze tijd en maatschappij. Dat laatste, de maatschappelijke context, het economische bestel, de omgeving van werk en opvoeding, betrekt hij er altijd zeer nadrukkelijk bij. De zieke en de ziekte staan niet in op zichzelf, op een eiland. In dit gesprek gaat het over een onderwerp dat Verhaeghe hoog zit: normaliteit. Hij schreef er een essay over voor de reeks Nieuw Licht. Op uitnodiging van Coen Simon en Frank Meester dook hij nog maar eens in de klassieker van Michel Foucault, De geschiedenis van de waanzin, uit 1961. Het boek blijkt razend actueel.

Sekswerk. Yvette Luhrs - in gesprek met Lex Bohlmeijer (opnieuw relevant)

Het CDA wil dat betaalde seks wordt verboden. De regeringspartij omarmt een burgerinitiatief van de jongerenbeweging Exxpose, waarin dat wordt voorgesteld. De Tweede Kamer sprak er in de week van 1 september over. Volgens Exxpose worden in de seksindustrie kwetsbare vrouwen uitgebuit. De jongerenbeweging pleit met de campagne 'Ik ben onbetaalbaar' voor invoering van een systeem waarin het 'kopen van seks' strafbaar wordt, net als het verdienen van geld aan prostitutie door derden. Zo'n systeem bestaat al in Zweden, Noorwegen en Frankrijk. Misschien goed om eerst nog eens te luisteren naar het gesprek dat ik eerder dit jaar - in Coronatijd - had met Yvette Luhrs, sekswerker uit overtuiging.

Waterschaarste. Pieter Hoff - in gesprek met Lex Bohlmeijer

Pieter Hoff is een idealistische ondernemer die in 2003 besloot om actief iets te gaan doen aan de klimaatverandering. Hij heeft een methode ontwikkeld om bomen te planten in de verwoestijnde gebieden in de wereld. Het is een verbluffend eenvoudig apparaat, dat voor voedsel zorgt, voor schoon drinkwater, dat indirect zorgt voor vermindering van CO2 en dat migratie tegengaat. Kom, wereld, waar is het wachten op?

Zwart erfgoed. Jennifer Tosch in gesprek met Lex Bohlmeijer

Jennifer Tosch (Brooklyn, 1964) kwam acht jaar geleden naar Nederland om haar studie (historisch erfgoed) voort te zetten. Tijdens een bezoek aan Suriname in 2013 werden haar de ogen geopend. Ze bezocht de plantages waar haar voorouders te werk waren gesteld als tot slaaf gemaakten. De echte schok kwam toen ze eenmaal terug was in Nederland: dit deel van de geschiedenis werd - ook aan de universiteit - volledig verzwegen. Sindsdien zet ze zich in om het verhaal compleet te maken. Zo nam ze het initiatief tot de Black Heritage Tours (in Amsterdam en New York), rondleidingen langs de zichtbare sporen van het slavernijverleden. Dan zie je de stad met andere ogen. De beelden zijn overal: "onzichtbaar maar goed te zien".

Dataïsme. Miriam Rasch - in gesprek met Lex Bohlmeijer

Het gebruik van data is zo vanzelfsprekend geworden, in alle geledingen van de maatschappij, dat je er amper bij stilstaat wat dat voor dingen zijn, en wat voor invloed ze uitoefenen op ons leven. Miriam Rasch doet dat uitgebreid in haar tweede boek, het essay 'Frictie. Ethiek in tijden van dataïsme. Ze komt tot verrassende bevindingen en zoekt behoedzaam naar manieren om aan de dictatuur van de data te ontsnappen. Een gesprek over vrijheid en autonomie, zonder dat die woorden letterlijk gebruikt worden.

Complotdenken. Maarten Reijnders in gesprek met Lex Bohlmeijer

Er is veel onzekerheid over corona. Dat is voer voor complotdenkers. Die zien in elke autoriteit het gevaar van een samenzwering. Maarten Reijnders schreef in 2016 een boek over het fenomeen. Het verschijnsel is niet nieuw, maar heeft een evolutionaire oorsprong. De vraag is alleen: wanneer gaat het om gezonde argwaan, en wanneer slaat het om in paranoia?

Eurobonds. Alexandre Afonso - in gesprek met Lex Bohlmeijer (opnieuw relevant)

Het debat over solidariteit binnen Europa nadert zijn beslissende moment. Volgens Nederlandse politici leven zuidelijke landen boven hun stand. Ze zijn spilzuchtig en dat is de oorzaak van hun ellende. Het is een belangrijk argument om weerspannig te zijn in het geven van hulp. Volgens politiek econoom Alexandre Afonso deugt er niets van dit verhaal. Sterker nog, in werkelijkheid is het precies andersom. Afonso is zelf een geboren Europeaan. Als wetenschapper deed hij de afgelopen jaren niets anders dan rondzwerven van universiteit naar universiteit. Na Florence, London, Köln en Amsterdam is hij nu neergestreken in Leiden. Hij doceert politieke economie. En is geboren in Zwitserland, als zoon van Portugese gastarbeiders. Zijn vader had eerst militaire dienst gedaan in Angola en mocht toen van de overheid het land verlaten. Hij ging werken bij een wijnboer, in de buurt van Lausanne. Daar groeide Alexandre op.

Tweede golf. Marion Koopmans in gesprek met Lex Bohlmeijer (3)

Op 13 maart 2020 begon de lockdown in Nederland. We zijn nu dus vier maanden verder, en het lijkt goed te gaan. Het virus houdt zich rustig, de corona-maatregelen zijn drastisch versoepeld, mensen gaan weer op vakantie. En juist nu zijn er mensen die verwachten dat er binnen een paar weken een opleving zal komen van het aantal besmettingen. Moeten we bang zijn voor een nieuwe uitbraak? Tijd om opnieuw te gaan praten met Marion Koopmans, viroloog. Derde aflevering van een serie over het wetenschappelijke inzicht in corona.

De Zingevers, deel VIII: Sohail el Kouch, imam

Dit is de achtste aflevering van de serie die Nina Polak en Lex Bohlmeijer maken over Geestelijk Verzorgers. De professionals van de zingeving, zoals wij ze zien. Sohail el Kouch werkt al meer dan 12 jaar met gedetineerden, en hij doet dat met hart en ziel. Hij fungeert als een soort geweten en probeert de gedetineerden in te laten zien dat de mogelijkheid bestaat om zich te ontwikkelen, want dat is wat tot de kern van zijn levensbeschouwing behoort: dat je je ontwikkelt als mens. We spraken met hem over de islam, over zijn werk in de gevangenis, de zin van het leven, over radicalisering en corona.

Sekswerk. Yvette Luhrs in gesprek met Lex Bohlmeijer

Yvette Luhrs is voorzitter van de sekswerkbelangenvereniging Proud. Dat is haar activistische kant. Zo tweette zij onlangs een foto van een affiche dat was geplakt op het hek van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Een in sexy lingerie geklede vrouw achter een raam. Normaal sta ik hier. Nu sta ik bij de Voedselbank. Sekswerkers weten prima om te gaan met het risico van virusbesmetting: voor hen is het dagelijkse praktijk. Toch kunnen zij nu hun werk niet uitoefenen vanwege de voorschriften van het RIVM. Volgens sekswerker Yvette Luhrs heeft dit beleid alles te maken met ons onbegrip voor seks(werk) en intimiteit.

Coronabonds. Alexandre Afonso in gesprek met Lex Bohlmeijer

Volgens Nederlandse politici leven zuidelijke landen boven hun stand. Ze zijn spilzuchtig en dat is de oorzaak van hun ellende. Het is een belangrijk argument om weerspannig te zijn in het geven van hulp. Volgens politiek econoom Alexandre Afonso deugt er niets van dit verhaal. Sterker nog, in werkelijkheid is het precies andersom. Afonso is zelf een geboren Europeaan. Als wetenschapper deed hij de afgelopen jaren niets anders dan rondzwerven van universiteit naar universiteit. Na Florence, London, Köln en Amsterdam is hij nu neergestreken in Leiden. Hij doceert politieke economie. En is geboren in Zwitserland, als zoon van Portugese gastarbeiders. Zijn vader had eerst militaire dienst gedaan in Angola en mocht toen van de overheid het land verlaten. Hij ging werken bij een wijnboer, in de buurt van Lausanne. Daar groeide Alexandre op.

Dakloos. Meneer Taleb en Marcel Slockers - in gesprek met Lex Bohlmeijer

Straatartsen hebben de afgelopen decennia veel ervaring opgedaan met epidemieën. HIV, tbc, schurft, hepatitus-C. Marcel Slockers weet dat je soms onorthodoxe middelen moet inzetten om het ergste te voorkomen. In Rotterdam werd gevreesd voor een uitbraak van corona onder de dak- en thuislozen. Maar dat is niet gebeurd. Er werd tijdig ingegrepen. Ik spreek Slockers voor de tweede keer, ditmaal in gezelschap van meneer Taleb, al bijna acht jaar dakloos

Superdiversiteit. Sinan Çankaya in gesprek met Lex Bohlmeijer

Met de opkomst van de Centrumpartij in de jaren ’80 verschoof het politieke discours. Het ging niet meer over sociaal-economische strijd, maar over identiteit en cultuur, over het onderscheid tussen allochtoon en autochtoon. Sinan Çinkaya (Nijmegen, 1982) groeide op in die jaren. Zijn grootvader was arbeidsmigrant. Als gastarbeider kwam hij vanuit een stoffig dorpje in midden-Anatolië naar Nederland. Zelf ging hij antropologie studeren. In zijn boek Mijn ontelbare identiteiten laat hij zien wat het betekent om die ontwikkeling aan den lijve te ondervinden. "Het is een moreel imperatief om radicaal hoopvol te zijn."

Stadmaken. Floor Ziegler in gesprek met Lex Bohlmeijer (2)

Corona grijpt diep in op het sociale leven van mensen. Dat heeft niet alleen maar negatieve gevolgen. Razendsnel zijn er allerlei initiatieven ontworpen die een verrijking vormen van het maatschappelijke leven. Stadmaker Floor Ziegler loopt deze week van Arnhem naar Den Haag om zoveel mogelijk ideeën te verzamelen en aan de politiek aan te bieden: kijk, zo kan de wereld er ná corona uitzien.

Digitaal onderwijs. Lucelle Comvalius - in gesprek met Lex Bohlmeijer

Er is de afgelopen tijd in het onderwijs keihard gewerkt om te kunnen blijven lesgeven. Via internet. Digitaal onderwijs, het was een haastig in elkaar getimmerde noodoplossing, waarbij de docenten in korte tijd het wiel opnieuw moesten uitvinden. Maar zou het ook een verbetering kunnen zijn? Zijn er methoden ontdekt die je vooral niet moet weggooien als we verder gaan in het ‘nieuwe normaal’? Lucelle Comvalius, Docent van het Jaar 2019, vond het niet makkelijk, maar heeft ontdekt dat het allerlei interessante mogelijkheden biedt die ze in de toekomst graag zou willen behouden.

Colson Whitehead - in gesprek met Lex Bohlmeijer (opnieuw relevant)

Voor de tweede keer in zijn leven is aan Colson Whitehead de Pulitzer Prize voor fictie toegekend. Dat is zeer zeldzaam in de geschiedenis van de prijs. Hij kreeg hem voor zijn roman 'De jongens van Nickel', waarin hij teruggaat naar de gewelddadige tijd van de segregatie. Vorig jaar was Whitehead in Nederland voor de promotie van zijn roman, in gezelschap van een jonge andere Amerikaanse auteur, de aankomende Nana Kwame Adjei-Brenyah. In zijn debuut geeft hij een dystopisch beeld van de toekomst. Wat ze gemeen hebben: het idee dat het racisme diep verankerd zit in de Amerikaanse cultuur. Geweld heeft vele gezichten. Ik maakte toen een dubbelportret van beide auteurs met veel fragmenten uit hun werk.

Modelmanagement. Marjolein Quené in gesprek met Lex Bohlmeijer

De afgelopen veertig jaar heeft een radicale verschuiving plaatsgevonden van sociaal-democratie naar neo-liberalisme. De historicus en bedrijfskundige Marjolein Quené (1958)laat in haar boek 'Voorbij de managementmaatschappij' zien dat de functie van manager de spil is in die ontwikkeling. Hij is alomtegenwoordig en zijn schamele intellectualiteit heeft funeste gevolgen voor onze democratie.

De Zingevers, deel 7: Marc Rietveld (ongebonden)

Marc Rietveld heeft een lange weg afgelegd om te komen waar hij nu is: hij werkt als Geestelijk Verzorger op het UMC Utrecht. Geboren op de Biblebelt was het een logische stap om theologie te gaan studeren. Maar daar ging het mis: hij begon te twijfelen, viel van zijn geloof en begon een tweede carrière in de ICT. Dat bracht hem in het Academisch Ziekenhuis van Utrecht, en daar ontdekte hij vervolgens dat het bloed kruipt waar het niet gaan kan: hij maakte nog een switch en ontwikkelde zich tot Geestelijk Verzorger. Maar wel een 'ongebondene', want de vrijheid is hem lief, en instituten staan dat in de weg. En uiteindelijk komt het toch neer op liefde.

Crisisbeleid. André Knottnerus in gesprek met Lex Bohlmeijer

Er zijn lessen te leren van de huidige crisis. Dat stelt André Knottnerus (Nieuw-Beerta, 1951), voormalig hoogleraar huisartsengeneeskunde en adviseur van de overheid. En daar moet je nu al mee beginnen. In het verleden is het vaak genoeg voorgekomen dat na een crisis de urgentie van verstandige adviezen vanzelf weer verdampte. Terwijl het risico op grote crises alleen maar is toegenomen.

Pandemie. Marion Koopmans in gesprek met Lex Bohlmeijer (2)

Na drie weken van een intelligente lockdown en de coöperatie van de bevolking begint het erop te lijken dat de stringente maatregelen van de overheid effect sorteren. Behoedzaamheid is geboden. En toch begint men zeer voorzichtig na te denken over een mogelijke versoepeling van de beperkingen. Hoogleraar virologie Marion Koopmans legt in deze follow-up van mijn eerste ontmoeting met haar uit hoe we te werk moeten gaan. We gaan een nieuwe fase in, maar dat wil niet zeggen terug naar business as usual. Want de wereld is door deze pandemie voorgoed veranderd.

Noodtoestand. Anniek de Ruijter in gesprek met Lex Bohlmeijer

Anniek de Ruijter is hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam. En gespecialiseerd in de juridische aspecten van een noodtoestand. Hoe staat het met het recht als je een pandemie moet bestrijden? Ze gaat als juriste in op zowel fundamentele rechtsvragen, als concrete situaties die zich nu tijdens de coronacrisis voordoen. Ze heeft met name ook een scherp oog voor de vraag hoe gezondheidsrecht nu gemaakt wordt in Europees verband.

De Zingevers, deel VI: Myriam Braakhuis

Dit is deel VI van een serie van Nina Polak en Lex Bohlmeijer over Geestelijke Verzorging in Nederland. Myriam Braakhuis werkt voor het Leger des Heils in Utrecht. En houdt zich dus bezig met dak- en thuislozen. Die lopen in de Corona-tijd extra gevaar om besmet te raken met het virus. Braakhuis is zeer bevlogen en gedreven. Ze raakte in januari overspannen (altijd moeilijk voor hulpverleners om hun eigen grenzen te bewaken), maar is voorzichtig weer aan het werk. We wandelen in een voorjaarszonnetje naar het dorpje Blauwkapel, dat beschikt over een fort en een kerkje. Een kleine idylle in donkere tijden.

Coronavirus. Marion Koopmans in gesprek met Lex Bohlmeijer

Marion Koopmans, hoogleraar virologie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, geldt als een autoriteit op het gebied van de verspreiding van virussen. Ze was al betrokken bij de SARS-epidemie en de bestrijding van ebola in Afrika. Ze rent van spoedoverleg naar crisisberaad, helpt de regering adviseren, en blijft onvermoeibaar in touw om ook haar eigen team en andere onderzoekers te steunen. Ze is de ideale persoon om context te bieden bij alle informatie die soms tegenstrijdig is en tot meer onzekerheid leidt. Dankzij haar verhaal weet je wat er aan de hand is, en – dat vooral - wat je zelf moet doen.

Mensenrechten. Joris Postema in gesprek met Lex Bohlmeijer

Bij verschillende bezoeken aan de stad Goma in Oost-Congo realiseerde documentairemaker Joris Postema (1973) zich dat wij in het westen doelbewust een verkeerd beeld krijgen voorgeschoteld van dit Afrikaanse land. Het gaat altijd alleen over geweld, armoede, ziekte. Terwijl de Congelezen zelf een totaal ander beeld hebben van hun land. Postema besloot een film te maken over deze beeldvorming. Stop filming us! Dat werd gaandeweg steeds ongemakkelijker. Omdat hij zelf, als witte regisseur, ter discussie kwam te staan.

Beeldvorming. Joris Postema in gesprek met Lex Bohlmeijer

Bij verschillende bezoeken aan de stad Goma in Oost-Congo realiseerde documentairemaker Joris Postema (1973) zich dat wij in het westen doelbewust een verkeerd beeld krijgen voorgeschoteld van dit Afrikaanse land. Het gaat altijd alleen over geweld, armoede, ziekte. Terwijl de Congelezen zelf een totaal ander beeld hebben van hun land. Postema besloot een film te maken over deze beeldvorming. Stop filming us! Dat werd gaandeweg steeds ongemakkelijker. Omdat hij zelf, als witte regisseur, ter discussie kwam te staan.

De Zingevers, deel 5: Rabbijn Menno ten Brink

In de vijfde aflevering van onze serie De zingevers met geestelijk verzorgers: rabbijn Menno ten Brink. Hij werkt in een traumacentrum. Waar de andere zorgverleners patiënten helpen met het verwerken van hun trauma’s, probeert de rabbijn op zoek te gaan naar het goede in het leven.

Rosa Luxemburg. Joke Hermsen in gesprek met Lex Bohlmeijer (opnieuw relevant)

Ze waren lange tijd niet beschikbaar: de brieven van Rosa Luxemburg (1871-1919), revolutionaire filosofe. Nu is een bloemlezing opnieuw uitgebracht, mede op instigatie van Joke Hermsen, die vorig jaar een essay publiceerde over deze heldin: Het tij keren. Om de ontwikkelingen in onze tijd beter te begrijpen is het zinvol om terug te gaan naar het einde van de 19e eeuw. Tijd van schrijnende armoede, uitbuiting en flagrante onrechtvaardigheid. In haar essay beschrijft Joke Hermsen het werk van Rosa Luxemburg als een bron van hoop. Met name haar idee van burgerraden biedt een nieuw perspectief. En wat een prachtige brieven!

De Zingevers, deel 4: Monique Rietveld

Monique Rietveld werkt bij de Dienst Geestelijke Verzorging, onderafdeling van de Dienst Justitiële Inrichtingen. Eenvoudiger gezegd: ze werkt in de gevangenis. Als boedhistische Geestelijk Verzorger. Voor haar is het een omgeving waar ze uitstekend uit de voeten kan met haar levenshouding. De zintuigen staan op scherp en nodigen je uit om waar te nemen hoe je omgaat met je omgeving. Dit is het 4e gesprek in een reeks over Geestelijk Verzorgers. Over zingeving, ademruimte, medemenselijkheid en kleine stapjes

Geheugenverlies. Schrijver Kader Abdolah in gesprek met Lex Bohlmeijer

Een internationaal vermaarde archeoloog begint zijn geheugen kwijt te raken. En daarmee de greep op zijn leven. Maar een ding wil hij per se nog tot een goed einde brengen. De mummie die hij in zijn kelder verbergt moet terug naar waar ze vandaan kwam, Egypte. Een oude vriend schiet hem te hulp. Dat is het onderwerp van de jongste roman van Kader Abdolah (Iran, 1954). De farao aan de Vliet. “Wie je bent wordt beperkt door wie je denkt dat je bent”.

De zingevers, Deel 3: Majoor Gijs van Eijsden

Hij noemt zich een paradijsvogel. Majoor Gijs van Eijsden is werkzaam als Geestelijk Verzorger bij defensie. Een dromer binnen de strakke organisatie van het leger. Iemand die meedoet en tegelijk aan de rand blijft staan. Als van militairen verwacht wordt dat ze alles geven voor de organisatie, lijf en leden, houdt hij de menselijkheid in het oog.

Kustbescherming. Tjeerd Bouma in gesprek met Lex Bohlmeijer

Het water komt, zo stelt Rutger Bregman in zijn open brief aan het Nederlandse volk. Dat wil zeggen, we moeten ons wapenen tegen de zeespiegelstijging die een acute bedreiging vormt voor de kustbescherming. Tjeerd Bouma (1964), biogeomorfoloog, doet daar daadwerkelijk onderzoek naar. Het gaat om een vervlechting van natuurkunde en biologie, hoe fysische en natuurlijke processen samenspelen in de vorming van landschappen. En dan met name de vorming van zoutmoerassen voor de kust, schorren en kwelders, die kunnen helpen om de kracht van het water te temperen.

De Zingevers. Deel 2: Remco Graat

Voor de tweede aflevering van onze serie gesprekken met geestelijk verzorgers reizen Lex Bohlmeijer en Nina Pola op een druilerige dag af naar Wolfheze, waar de enorme GGZ-instelling Pro Persona huist. Op dit lommerrijke terrein aan de rand van de Veluwe worden al een eeuw lang psychiatrische patiënten verpleegd. We belanden er in een oude kerk, tussen de schapenweitjes, om te spreken met Remco Graat (leeftijd), hoofd van het team geestelijke verzorging, dat bestaat uit vijf geestelijk verzorgers van verschillende gezindten. Graat – kaal, grote bruine ogen, guitige glimlach – is katholiek, maar dat doet er niet zo toe, vertelt hij ons meteen. Als geestelijk verzorger probeer je vooral aan te sluiten bij de levensvragen van de mensen met wie je praat.

Jeugdrechter. Judith Dop in gesprek met Lex Bohlmeijer

Judith Dop is rechter. De laatste jaren werkt ze als jeugdrechter. Ze vond zich daar pas voor geschikt toen haar eigen kinderen eenmaal het huis uit waren. Zo ingrijpend kan het zijn. Een persoonlijk gesprek over de menselijke kant van het vak: wat betekent het om rechter te zijn, hoe doe je dat? Hoe verwerk je de tragiek waar je dagelijks mee geconfronteerd wordt in de zittingszaal? Wat haar drijft is de liefde voor het kind. En ze heeft nog een andere grote passie: muziek.

De zingevers, deel 1: Non van Driel

Hoe geef je zin? Hoe bied je troost als er geen antwoorden of oplossingen zijn? Correspondenten Nina Polak & Lex Bohlmeijer gaan in gesprek met de professionals van de zingeving. Ze werken als geestelijk verzorger in de GGZ, bij de politie, het leger, op straat – overal waar de menselijke ervaring op scherp staat. Dit is deel 1. Met Non van Driel. Die is humanist en activist en heeft als geestelijk verzorger gewerkt in de GGZ. Nu leidt Non praatgroepen in de LGBT-gemeenschap in runt een stiltecafé in Rotterdam, een plek dus waar de overprikkelde stedeling ruimte vindt voor bezinning.

Onafhankelijke rechtspraak. Kees Sterk in gesprek met Lex Bohlmeijer

Al in 2015 ontdekte mr. Kees Sterk (1962), toen lid van de Raad voor de Rechtspraak, dat men in Polen bezig was de onafhankelijke rechtspraak systematisch af te breken. Het was een schok. Niet alleen omdat hij zelf heilig gelooft in de waarde van het recht, maar ook omdat hij beseft dat het een bom legt onder de Europese Unie.

Onderwijs. Lucelle Deneer in gesprek met Lex Bohlmeijer

Begin dit jaar werd Lucelle Deneer (Paramaribo 1973)verkozen tot Docent van het jaar, voor het Voortgezet Onderwijs. Zij is zo'n leraar van wie leerlingen zich jaren later nog de naam zullen herinneren. Vanwege de spelelementen in de lessen (ze bedacht apps om leerlingen te helpen bij het eindexamen), vanwege haar flamboyante persoonlijkheid en vooral ook vanwege de wijze lessen over het leven.

Fascisme. Willem Schinkel in gesprek met Lex Bohlmeijer

Willem Schinkel, filosoof en hoogleraar sociologie in Rotterdam, heeft samen met Rogier van Reekum, ook socioloog en filosoof een buitengewoon fel boek geschreven, Theorie van de kraal. Kapitaal, ras en fascisme. Het is niet altijd even makkelijk, maar wel opwindend. Het is een knetterende analyse van de aanwezigheid van het fascisme in Nederland, ja, ook hier, tot in de Tweede Kamer. Zij zien dat als een uitvloeisel van de liberale orde. Maar er is een alternatief, en dat is een bevrijdende gedachte. Zij zetten er radicale liefde tegenover.

Levenskunst. Marian Donner in gesprek met Lex Bohlmeijer

Marian Donner (Amsterdam 1974) doet in Zelfverwoestingsboek een vrolijk beroep op iedereen om toch vooral in opstand te komen. Tegen de naargeestige klem van het neoliberale kapitalisme om voortdurend als een geoliede machine mee te blijven draaien in de ratrace. En tegen de gedachte dat als het niet lukt, dat vooral je eigen schuld is. Dikke bult. In plaats daarvan moeten we spijbelen, drinken, roken, en dansen. Dat vooral. Het begin van een nieuwe levenskunst, dwars tegen de tijdgeest in. Het gesprek vond plaats in het Theater aan het Spui, in aanwezigheid van publiek.

Straatdokter. Marcel Slockers in gesprek met Lex Bohlmeijer (opnieuw relevant)

Stakingen in de zorg? De GGZ op de schop? Luister naar Marcel Slockers, die is al 35 jaar huisarts en straatdokter. Dat is een geuzennaam. Hij kruipt niet onder viaducten of door de struiken van het Kralingse Bos, maar biedt op een spreekuur medische hulp aan dak- en thuislozen. Hij noemt het ‘het rioolputje van de zorg’. Daar vecht hij voor het laatste beetje menselijkheid dat nog mogelijk is. Een beter paar schoenen. Een iets comfortabeler dood. “Ik geloof in de goedheid van mensen”.

Huwelijkscrisis. Oek de Jong in gesprek met Lex Bohlmeijer

Een veertienjarige jongen duwt in een grote Zeeuwse schuur een meisje van zich af, ja, per ongeluk van een hooizolder af. Ze valt en breekt haar nek. Deze daad zal hem zijn leven lang achtervolgen. Oek de Jong (Breda 1952) werkt dit gegeven in zijn nieuwe roman, Zwarte schuur uit tot een schitterend verhaal over de onbeheersbare krachten in de mens, en dus ook in de liefde.

Podiumangst. Esther van Fenema in gesprek met Lex Bohlmeijer (opnieuw relevant)

De afgelopen week presenteerden artsen een nieuwe politieke partij: NLBeter. Een van de initiatiefnemers is Esther van Fenema (1970), violiste én psychiater. Eerder dit jaar sprak ik haar bij Het Nationale Theater, toen er van politieke ambitie nog geen sprake was. Tijdens haar opleiding stond ze weleens overdag in lijken te snijden, om ’s avonds mee te spelen met de Kammersymfonie van Sjostakovitsj. Van onttovering naar betovering. En weer terug. In ieder geval is ze vertrouwd met de veelzijdige kracht van het brein: producent van waandenkbeelden én zingeving.

Transgender. Charlie in gesprek met Lex Bohlmeijer

Achtien jaar lang ging hij door het leven als meisje. Maar hij wist al heel lang dat dat niet klopte. Onlangs schreef hij een brief - een soort tweede geboortekaart - waarin hij aan familie en vrienden aankondigt dat hij voortaan gezien wil worden als man. Met een nieuwe naam: Charlie. Een gesprek met een transgender over zijn gender dysforie, dat wil zeggen het zoeken naar identiteit en de juiste woorden. Maar ook over zijn droom om dirigent te worden. In muziek is hij in harmonie met de wereld.

Euthanasie. Henk Blanken in gesprek met Lex Bohlmeijer

In 2011 werd Parkinson bij hem geconstateerd. Een progressieve ziekte die ongeneselijk is, maar je gaat er niet dood aan, zoals hij vaak meldt, met de hem eigen droge zelfspot. Het heeft wel alles veranderd. Henk Blanken (Rotterdam 1959)is een hardcore journalist geweest en tegenwoordig Correspondent Dood en aftakeling. Zijn laatste boek: Beginnen over het einde, gaat over iets wat hem de laatste jaren sterk heeft bezig gehouden, euthanasie bij dementie. Hij heeft namelijk een kans van 50% dat hij zelf ook dement wordt. En daar ga je wel dood aan. De vraag is dan alleen: hoe precies?

Zwerfafval. Peter Smith in gesprek met Lex Bohlmeijer

Peter Smith is een beeld aan het maken dat volledig is opgetrokken uit gerecycled plastic zwerfafval: Plastic Madonna. Het moet twaalf meter lang worden en door de wereld reizen als een Paard van Troje. Op slinkse wijze hoopt hij mensen met dit beeld te bewegen tot een ander wereldbeeld. Als iedereen iets kleins doet (bijvoorbeeld elke dag 1 stuk afval oprapen) dan kan dat enorm veel betekenen. De Power of One

Eindspel. Erik Whien in gesprek met Lex Bohlmeijer

Eindspel (1957) is een formidabel toneelstuk van Samuel Beckett. Het is radicaal en geestig, en houdt de toeschouwer een spiegel voor: we zijn sterfelijke wezens, die zich ophouden in een grote leegte, en om de zinloosheid van ons af te houden verzinnen we verhalen. Erik Whien regisseert het stuk bij Theater Rotterdam, omdat hij de nietsontziende blik van Beckett uiteindelijk als troostrijk ervaart

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Annette Harberink. Duurzame landbouw (opnieuw relevant

In november 2019 wordt er veel gesproken over stikstof, boeren, natuur en klimaatverandering. Goed om nog eens terug te gaan naar de ontmoeting die ik had met boerin Annette Harberink, in februari van dit jaar, op een verrassend vroege lentedag. Harberink (Hilversum 1979) heeft sinds 5 jaar een boerderij in de uiterwaarden van de IJssel vlak boven Deventer. Water, natuur en koeien, dat zijn de drie pijlers waarop haar natuurderij rust. En alles grondgebonden, want ze gelooft in een landbouw die echt niet meewerkt aan verschraling en aan de klimaatverandering. Sterker nog, ze heeft iets van een kunstenaar die het landschap inricht op een zo mooi mogelijke manier.

Racisme. Colson Whitehead en Nana Kwame Adjei-Brenyah in gesprek met Lex Bohlmeijer

Geweld heeft vele gezichten. In twee zojuist vertaalde boeken krijgt het op een aangrijpende manier gestalte. De gevierde auteur Colson Whitehead gaat in De jongens van Nickel terug naar de tijd van de segregatie. De aankomende Nana Kwame Adjei-Brenyah geeft in zijn debuut Friday Black juist een dystopisch beeld van de toekomst. Wat ze gemeen hebben: het idee dat het racisme diep verankerd zit in de Amerikaanse cultuur

Toekomstverwachting. Philipp Blom in gesprek met Lex Bohlmeijer

We leven in een kanteltijd, zegt Philipp Blom (Hamburg 1970), internationaal gereputeerde filosoof en historicus. De veranderingen gaan opeens zo ongehoord snel (nooit eerder vertoond in de geschiedenis van de mensheid), dat we ons geen raad weten met de toekomst. Je kunt je kop in het zand steken (wat veel politici doen), maar het is ook mogelijk om een nieuw verhaal te creëren.

Stadmaken. Floor Ziegler in gesprek met Lex Bohlmeijer

Floor Ziegler(1971 Canberra, Australië) is stadmaker, een soort verbindingsofficier die constant bezig is om mensen bij elkaar te brengen. In wijken overal in Nederland gaat zij op zoek naar mensen die actief mee willen werken aan een betere samenleving. Zo ontstaat een kring van bewoners die weer eigenaarschap hebben over hun eigen omgeving. Geef haar een plek en een thema, en je zal zien dat er iets bijzonders gebeurt.

Digitale revolutie. Maxim Februari in gesprek met Lex Bohlmeijer

Morgen (zondag 18 augustus) is Maxim Februari (1963) te gast in Zomergasten. Scherpzinnige denker. Volgens hem raast er een gigantische technologische revolutie over ons heen. Die ontwikkeling zet ons leven volledig op zijn kop. En gaat zo snel en is allemaal zo complex dat we - zo lijkt het - alle morele verantwoordelijkheid het liefst uit handen geven. Een tijdje geleden sprak ik daar met hem over naar aanleiding van zijn laatste roman: Klont. Hij pleit ervoor om het heft opnieuw in eigen hand te nemen. Wij burgers moeten het morele en politieke debat weer naar ons toe trekken.

De toekomst van de zorg. Margriet Schneider in gesprek met Lex Bohlmeijer

Er vindt op het ogenblik een grote omschakeling plaats in de zorg. Die moet reageren op de razendsnelle veranderingen in de samenleving. Margriet Schneider (1959) leidt niet alleen een grote onderneming in de zorg, het UMC Utrecht (met 12.000 medewerkers), maar moet ook proberen dit Academisch Ziekenhuis klaar te stomen voor de toekomst.

Euthanasie bij dementie. Constance de Vries in gesprek met Lex Bohlmeijer

In deze vierde aflevering van mijn serie Goede Gesprekken over de zorg een ontmoeting met de huisarts Constance de Vries (Venlo, 1951). Zij is van het begin af aan betrokken bij de Levenseindekliniek, een instelling die gespecialiseerd is in complexe gevallen van euthanasie. Een gesprek over de goede dood en het verlangen om de regie in eigen hand te houden.

Thuiszorg. Nawed Elias in gesprek met Lex Bohlmeijer

Op 14-jarige leeftijd kwam Nawed Elias, geboren in Kabul, Afghanistan, naar Nederland om herenigd te worden met zijn vader. Elf jaar later heeft hij een bestaan opgebouwd. Hij beheerst het Nederlands, en heeft bij vlagen zo hard gewerkt dat hij inmiddels een eigen huis heeft kunnen kopen. In Schoonhoven. Sinds twee jaar is hij ZZP’r, werkzaam in de thuiszorg. Maar een ding weet hij zeker: hij gaat dit niet volhouden tot zijn pensioen.

Zingeving in de zorg. Susanne Kruys in gesprek met Lex Bohlmeijer

In de zorg gaat het om ziekte en genezing, zelden over zoiets filosofisch als zingeving. Die is voorbehouden aan theologen en kunstenaars. Susanne Kruys (1963) probeert die twee dingen in haar boek 'De biografie als medicijn' juist wel aan elkaar te knopen. Gebrek aan zingeving leidt tot allerlei psychische en fysieke klachten en die drukken zwaar op de zorg. Is dit een zinvolle weg om ook de kosten te besparen?

Straatarts. Marcel Slockers in gesprek met Lex Bohlmeijer

Marcel Slockers is al 35 jaar huisarts en straatdokter. Dat is een geuzennaam. Hij kruipt niet onder viaducten of door de struiken van het Kralingse Bos, maar biedt op een spreekuur medische hulp aan dak- en thuislozen. Hij noemt het ‘het rioolputje van de zorg’. Daar vecht hij voor het laatste beetje menselijkheid dat nog mogelijk is. Een beter paar schoenen. Een iets comfortabeler dood. “Ik geloof in de goedheid van mensen”.

Podiumangst. Esther van Fenema in gesprek met Lex Bohlmeijer

Esther van Fenema (1970) is violiste én psychiater. Tijdens haar opleiding stond ze weleens overdag in lijken te snijden, om ’s avonds mee te spelen met de Kammersymfonie van Sjostakovitsj. Van onttovering naar betovering. En weer terug. In ieder geval is ze vertrouwd met de veelzijdige kracht van het brein: producent van waandenkbeelden én zingeving.

Circulaire economie. Rik Ruigrok in gesprek met Lex Bohlmeijer

Hij heeft een circulair bedrijf in houtbewerking en meubelmaken. Maar niet alleen in zijn bedrijf, Herso in Loosbroek, maar ook in zijn dagelijks leven laat Rik Ruigrok (56) zien hoe we met zijn allen de klimaatverandering zouden kunnen aanpakken. Het is de allerhoogste tijd om het tij te keren. En afgezien daarvan is hij een bevlogen verhalenverteller over de schoonheid en betekenis van hout.

Entertainment. Paul van Vliet in gesprek met Lex Bohlmeijer

Zestig jaar stond hij in de schijnwerpers, vorig jaar stapte hij van het podium. Men waarschuwde hem: je tuimelt in een zwart gat. In plaats daarvan begon Paul van Vliet (Den Haag, 1935) brieven te schrijven, Brieven aan God en andere mensen. Hij kijkt erin terug op zijn kleurrijke leven en beseft: het wordt tijd om zich te verzoenen met zijn angsten, zijn eenzaamheid, en de dood.

Entertainment. Paul van Vliet in gesprek met Lex Bohlmeijer

Zestig jaar stond hij in de schijnwerpers, vorig jaar stapte hij van het podium. Men waarschuwde hem: je tuimelt in een zwart gat. In plaats daarvan begon Paul van Vliet (Den Haag, 1935) brieven te schrijven, 'Brieven aan God en andere mensen'. Hij kijkt erin terug op zijn kleurrijke leven en beseft: het wordt tijd om zich te verzoenen met zijn angsten, zijn eenzaamheid, en de dood.

Oorlogsjournalistiek. Bette Dam in gesprek met Lex Bohlmeijer

Het Amerikaanse leger viel eind 2001 Afghanistan binnen en verdreef de Taliban-regering met geweld. De legitimatie: de Taliban waren jihadistisch, en hadden met Osama bin Laden samengespannen bij de aanval op de Twin Towers. Bette Dam (Kollumerzwaag, 1979) laat in haar boek 'Op zoek naar de vijand' niets heel van deze voorstelling van zaken.

Conflictscheiding. Justine van Lawick in gesprek met Lex Bohlmeijer

Eerst is er de liefde, daarna komt de haat. Daartussen zitten de kinderen. Klem. Gevangen in loyaliteit. Bij lang niet alle scheidingen gaat het mis, maar soms loopt uit op vetes die jarenlang verbeten worden uitgevochten, tot in de rechtbank. Justine van Lawick (1950)ontwikkelde als gezinstherapeute een veelbelovende methode om toch uit de loopgraven te komen: 'Kinderen uit de knel'.

Immigreren. Saman Amini in gesprek met Lex Bohlmeijer

Er wordt veel gesproken over de vluchtelingen, als probleem. En dan worden er getallen genoemd. En maatregelen genomen. Minder vaak komt de vraag aan bod wat het voor iemand betekent om je land te verlaten en elders een nieuw bestaan op te bouwen. Saman Amini (Teheran, 1989) vertelt dat verhaal - van binnenuit - in zijn boek Samenloop van omstandigheden. Het is indringend en complex. Hij mag dan in het paradijs zijn aangekomen, zonder schuldgevoel is dat niet.

Jemen. Jolien Veldwijk in gesprek met Lex Bohlmeijer

Jemen geldt als een van de armste landen ter wereld. Sinds enige tijd wordt het bovendien geteisterd door een meedogenloze burgeroorlog. Journalisten komen het land niet in. Wel zijn er nog steeds hulporganisaties actief, zoals CARE. Jolien Veldkamp (Heerde, 1982) zit er al een paar jaar en voelt zich nauw verbonden met de bevolking. Soms tegen de klippen op. Portret van een hulpverlener die niet toe wil geven aan de wanhoop.

Rosa Luxemburg. Lex Bohlmeijer in gesprek met Joke Hermsen

Om de ontwikkelingen in onze tijd beter te begrijpen is het zinvol om terug te gaan naar het einde van de 19e eeuw. Tijd van schrijnende armoede, uitbuiting en flagrante onrechtvaardigheid. In haar essay Het tij keren beschrijft Joke Hermsen het werk van de revolutionaire filosofe Rosa Luxemburg (1871-1919) als een bron van hoop. Met name haar idee van burgerraden biedt een nieuw perspectief.

Duurzame landbouw. Lex Bohlmeijer in gesprek met Annette Harberink

Annette Harberink (Hilversum 1979) heeft sinds 5 jaar een boerderij in de uiterwaarden van de IJssel vlak boven Deventer. Water, natuur en koeien, dat zijn de drie pijlers waarop haar natuurderij rust. En alles grondgebonden, want ze gelooft in een landbouw die echt niet meewerkt aan verschraling en aan de klimaatverandering. Sterker nog, ze heeft iets van een kunstenaar die het landschap inricht op een zo mooi mogelijke manier.

Februaristaking - Lex Bohlmeijer in gesprek met Mardjan Seighali

Mardjan Seighali (1964) bekommert zich als directeur van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF om het lot van de Anderen die hier opnieuw een bestaan proberen op te bouwen. Ze heeft het zelf als vluchteling uit Iran meegemaakt en ze weet: de omgeving moet hen de ruimte bieden om te herstellen en te helen. En dan kunnen ze van grote waarde zijn voor onze samenleving. Een gesprek over solidariteit en polarisering

Democratie en marktwerking. Herman Tjeenk Willink in gesprek met Lex Bohlmeijer

Hij is een geboren waarnemer, een luisteraar. Herman Tjeenk Willink (Amsterdam 1942) was veertig jaar lang zowel insider als outsider in politiek Den Haag. Het stelt hem bij uitstek in staat om de maatschappelijke ontwikkelingen op de lange termijn te schetsen. In zijn pamflet Groter denken, kleiner doen waarschuwt hij op indringende wijze voor de uitholling van onze democratische rechtsorde. En zoekt hij naar een oplossing.

Kinderkrant. Angelique van Tilburg en Suzanne Huig in gesprek met Lex Bohlmeijer

Alle kinderen in Rotterdam in de leeftijd van 7 tot 12 jaar krijgen een kinderkrant: Jong010. Dat zijn er 38.000 en 90% van hen leest hem ook. Drijvende kracht achter dit succes zijn twee ondernemende en idealistische vrouwen: Angelique van Tilburg en Suzanne Huig. In Rotterdam is het gelukt. Nu de rest van Nederland nog.

Goede gesprekken. Lex Bohlmeijer blikt terug op vijf jaar podcasten

Op 1 januari 2014 begon ik met een serie podcasts bij De Correspondent; interviews onder de noemer 'Goede gesprekken'. Het zijn er inmiddels al zo'n 166 - ontmoetingen met aansprekende, hoopgevende en inspirerende mensen. In deze alleenspraak blik ik terug. En ik haal een paar thema's naar voren die zich hebben uitgekristalliseerd als stokpaarden. Met een kleine bloemlezing van fragmenten.

Psychiatrie. Damiaan Denys in gesprek met Lex Bohlmeijer

Er is een grote intolerantie voor onzekerheid en lijden in onze maatschappij. Dat stelt psychiater Damiaan Denys (Wevelgem, 1965). Dat vloeit voort uit onze visie op de mens als maakbaar. En het leven als controleerbaar. Dat is een falikante vergissing, met als gevolg dat teveel mensen een beroep doen op de geestelijke gezondheidszorg. Denys stelt voor om ons gezamenlijk af te vragen wat een goed en zinvol leven is.

Schooluitval. Mohamed en Anouar el Haichar, en Mohammed Kodat in gesprek met Lex Bohlmeijer

Ze beschouwen zichzelf als rolmodellen. Mohamed (27) en Anouar el Haichar (25), en Mohammed Kodat (28). Alledrie geboren in Amsterdam, alledrie zijn ze leraar op het Callandlyceum in Nieuw-West. Ze geven wiskunde, natuurkunde, economie. In hun vrije tijd zetten ze zich met groot idealisme in om schooluitval in hun wijk tegen te gaan. Inspirerende voorbeelden zijn onmisbaar voor opgroeiende jongeren.

Slavernij. Karwan Fatah-Black in gesprek met Lex Bohlmeijer

Het gesprek over ons slavernijverleden is steeds gekenmerkt geweest door ofwel ontkenning en bagatellisering; ofwel door selectieve aandacht voor heldhaftige vormen van verzet. Volgens Karwan Fatah-Black (Amsterdam 1981) komt er eindelijk ruimte om te zien hoe het echt was. Hij schetst in Eigendomsstrijd een nieuw beeld van het stadsleven in Suriname tijdens de slavernij. Het verzet zat ook in alledaagse vormen van overleven.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jan Kuitenbrouwer

Internet, inmiddels de grootste industrie ter wereld, wordt nog altijd behandeld als een start-up en ontleent daar allerlei privileges aan. Jan Kuitenbrouwer, die er vanaf het allereerste begin bij was, beschrijft de razendsnelle geschiedenis van het internet in zijn essay Datadictatuur. De grootste internetbedrijven permitteren zich dingen die voor de rest van de wereld not done zijn. En dat is een ernstige bedreiging voor onze vrijheid.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Geerteke van Lierop

In de zomer van 2016 verdronk de geliefde van actrice Geerteke van Lierop (1980). Op dat ogenblik werd alles anders. De wereld ging op zwart. Elke ademtocht deed pijn. Ze heeft nu verslag gedaan van het rouwproces in een klein en verfijnd boek: Een zee van glas. Over de dood die het leven dichterbij brengt. Ze heeft woorden gevonden voor iets wat niet te bevatten is.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Ruben Smit

Ruben Smit (1971)is van huis uit ecoloog en fotograaf. Met zijn film De nieuwe wildernis, over de Oostvaardersplassen, brak hij door bij het grote publiek als natuurfilmer. Nu heeft hij een nieuwe documentaire: WAD. Overleven op de grens van water en land. De mens is ontstaan in een ondiepe warme zee, zoals de Waddenzee is. Ruben Smit heeft met zijn film op spectaculaire manier het leven in die uiterst smalle zone in beeld gebracht. En je beseft hoe kwetsbaar het leven is.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Georgina Verbaan

“Ik ben een los mens. Losse mensen zijn bang. Ze drijven maar wat”. Dat schreef actrice Georgina Verbaan (Den Haag, 1979) in een column in NRC Handelsblad. Onlangs verscheen een bundeling van haar stukken onder de titel "Iets om naar uit te kijken". Het boek geeft een even geestig als sardonisch inkijkje in het moderne leven.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Haico van Velzen

Haico van Velzen (Soest, 1980) werd drieënhalf jaar geleden directeur van de Einsteinschool in Amsterdam. Hij was nooit eerder directeur geweest. De school zat in een diep dal, in een sociaal-economisch zwakke wijk (Nieuw-West). Gedreven door idealisme is hij in staat gebleken om binnen afzienbare tijd een totaal nieuw klimaat te scheppen in de school. Het vraagt veel van de betrokkenen, en het is een heftig en soms pijnlijk proces geweest. Maar nu gaat het zo goed dat hij zich voor drie dagen heeft kunnen terugtrekken als directeur.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Gert Biesta

Hij heeft eigenzinnige ideeën over vernieuwing van het onderwijs. Maar hij is niet de zoveelste romantische idealist die het onderwijs volledig op zijn kop wil zetten en daarmee meer kwaad dan goeds aanricht. Gert Biesta, onderwijspedagoog, ontvouwt in zijn laatste boek, De terugkeer van het lesgeven, een prikkelende visie waarmee het vak van docent opnieuw aan belang en aantrekkingskracht kan winnen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Piet de Rooy

De historicus Piet de Rooy (1944) onderzocht de geschiedenis van het onderwijs in Nederland en kwam tot een opvallende conclusie: dat onderwijs is een geweldig succes. Toch vindt iedereen (en dat is dus al eeuwen zo) dat het allemaal anders moet. Hoe kan dat? Dat komt omdat we veel teveel verwachten van het onderwijs. We zadelen het op met te grote taken waar het nimmer aan kan voldoen. Wat rest is een permanente onvoldaanheid. Terwijl het onderwijs misschien niet volmaakt is, maar wel behoorlijk goed functioneert.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Ian Buruma

Ian Buruma (Den Haag, 1951) werd in 2017 benoemd tot hoofdredacteur van de prestigieuze New York Review of Books, een tweewekelijks tijdschrift dat een vooraanstaande plaats inneemt in het pubieke debat. Buruma publiceerde onlangs een deel van zijn autobiografie: Tokyo mon amour, Japanse avonturen. Het is een roadmovie langs talloze kleurrijke kunstenaars en tegelijk ontdekt Buruma zijn plaats in de wereld. Hij is een geboren observator, een buitenstaander.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Janice Deul

Laten we de kracht van mode gebruiken om de samenleving meer inclusief te maken. Dat is het motto van Janice Deul (Rotterdam, 1963). Zij noemt zich mode-activiste, sinds haar een paar jaar geleden de schellen van de ogen vielen: het beeld in de mode en in lifestyle magazines is zeer eenzijdig. Wit. Dun. Jong. Dat moet anders. En als het lukt zou het weleens een positieve invloed kunnen op de hele maatschappij.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Fréderike Geerdink

Fréderike Geerdink (Hengelo, 1970) leefde een jaar lang embedded als journalist bij de guerilla’s van de PKK, gewapende politieke partij die strijdt voor de belangen van Koerden in Turkije. Ze schreef over haar verblijf een meesterlijk boek: Dit vuur dooft nooit. Het is zo fascinerend omdat zij een zeer verrassend inzicht biedt in de ideologie van de PKK: de echte vijand is het patriarchaat.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Bert Wagendorp

Cultuur komt voort uit de spelende mens. Die stelling ontvouwde historicus Johan Huizinga in een befaamde studie, Homo ludens (1938). Maar hoeveel is er vandaag de dag nog over van spelplezier en pure sportiviteit? Schrijver Bert Wagendorp (Groenlo, 1956) las het boek en schreef zelf een verhelderend essay over allerlei vormen van corruptie in de sport: Vals spel.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Marion Bloem

Er zijn volgens schrijfster Marion Bloem in Nederland ongeveer anderhalf à twee miljoen mensen wiens lot op een of andere manier verbonden is met Nederlands-Indië. Toch blijft de geschiedenis van de kolonie, en van de grote gemeenschap van Indische Nederlanders een blinde vlek. Bloem vroeg in de Anton de Kom-lezing (14 juni 2018) opnieuw aandacht voor hun verborgen leed.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jaap Winter

Jaap Winter (Groningen, 1963) heeft een grote staat van dienst. Als advocaat en consultant kent hij de top van het bedrijfsleven van binnenuit. Vier jaar was hij bestuursvoorzitter van de VU. Van lieverlede begon hij er steeds minder van te begrijpen. Nu is hij tot de conclusie gekomen dat grote en kleine organisaties het menselijke (verantwoordelijkheid, passie, inspiratie, waarden) opnieuw moeten gaan incorporeren.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Bart Somers

In 2001 werd Bart Somers burgemeester van Mechelen. Hij trof een verloederde stad aan. Onveilig, vuil en gesegregeerd. Nu, 17 jaar later, is het een bloeiende stad. Waar een gevoel van gemeenschap heerst. De burgers van Mechelen zijn trots op hun stad en hebben vertrouwen in de overheid. Bart Somers, open en gedreven, vertelt over zijn aanpak, out of the box.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Fransje Molenaar

Fransje Molenaar heeft voor Onderzoeksinstituut Clingendael een rapport geschreven over Niger, midden in de Sahara. Het beleid van de EU is erop gericht om de migratie in dat land te stoppen en zo te voorkomen dat vluchtelingen Europa bereiken. Het beleid is een succes, maar de gevolgen zijn catastrofaal en zouden weleens als een boemerang terug kunnen komen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Thomas D'Ansembourg

Thomas D'Ansembourg (1957) werkte vroeger als advocaat, maar rond zijn 35ste maakte hij een grote transitie door. Hij wilde niet langer werken met conflicten tussen mensen, maar ging zich verdiepen in het conflict dat mensen hebben met zichzelf. Kortom, hij werd psychotherapeut. En specialiseerde zich in Geweldloze Communicatie. Samen met David Van Reybrouck schreef hij een behartenswaardig boek: Vrede kun je leren.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Renate Dorrestein

Op 5 april verscheen het laatste boek van Renate Dorrestein (1954): Dagelijks werk. Het is een bloemlezing uit haar journalistieke werk en geeft een schitterend inzicht in haar ontwikkeling als schrijfster. Een autografisch mozaïek, over de unieke kracht van literatuur, maar ook over stampotten en Amsterdamse binnentuinen, de ontdekking van de clitoris, onverbiddelijk engagement, over God, Vonnegut, fatsoen, liefde, de dood en nog veel meer. Dagelijks werk is de schrijfster ten voeten uit: hilarisch, ontroerend, troostrijk.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jan Leyers

Er is zoiets mogelijk als een ‘Europese islam’, dat wil zeggen verlicht en geëmancipeerd? Met die vraag in zijn achterhoofd reisde filosoof en programmamaker Jan Leyers (Antwerpen, 1958) door het oude continent. Zijn antwoord is minder eenduidig dan je zou willen, maar zijn reisverslag, Allah in Europa, geeft intussen wel een zeer genuanceerd en geïnformeerd beeld van een van de belangrijkste kwesties van onze tijd, de botsing tussen het islamitische geloof en de westerse cultuur.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Wim Voermans & Geerten Waling

Gemeentepolitiek staat in een kwaad daglicht. In ieder geval bij degenen die er met afstand naar kijken (zoals landelijke politici). Het gaat er bij de gemeenteraden stroperig aan toe, plaatselijke politici deugen niet, ruzies kunnen decennia aanhouden, dat zit een efficiënt bestuur van de gemeente in de weg. Niets is minder waar, volgens de onderzoekers Wim Voermans en Geerten Waling. Zij breken in hun boek 'Gemeente in de genen' een schitterende lans voor de gemeenteraad als spil van de lokale democratie.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jan Willem Duyvendak

Hij doet al tien jaar sociologisch onderzoek naar thuisgevoel. Hoogleraar Jan Willem Duyvendak (Markelo, 1959) komt daarbij tot een aantal verrassende conclusies. Terwijl politici hun uiterste best doen om een negatief beeld te schetsen, stelt hij aan de hand van cijfers vast: de progressieve liberale waarden waar Nederland zich zo op laat voorstaan worden door verreweg het grootste deel van de bevolking omarmd.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Bert Keizer

Bert Keizer (1947) is filosoof en arts. Hij werkte jarenlang als verpleeghuisarts en mengde zich nadrukkelijk in het debat over euthanasie. Zoals wij het nu geregeld hebben in Nederland, is uniek in de wereldgeschiedenis. Onlangs publiceerde hij een essay over zelfdoding. Hij pleit ervoor om de hulp bij zelfdoding niet langer strafbaar te stellen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Mogobe Ramose

Een groot deel van Afrika heeft zich eeuwenlang laten leiden door Ubuntu. Dat is de levenshouding die uitgaat van het bestaan als een grote onophoudelijke stroom van worden en zich ontvouwen. Het westen heeft deze filosofie geweld aangedaan. Maar volgens de Zuid-Afrikaanse filosoof Mogobe Ramose (1950) biedt Ubuntu een fundamenteel alternatief voor allerlei problemen waar wij mee worstelen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Sjoerd Litjens

Feanwâldsterwâl is een lintdorp in Friesland dat bestaat uit 128 huishoudens. Voor een project in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad portretteerde Sjoerd Litjens alle 128 huishoudens. Tezamen levert dat een beeld van mienskip: loyaliteit, waarachtigheid en de schoonheid van het alledaagse. Onder het motto: iedereen doet ertoe.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Tomas Serrien

We leven in een beeldcultuur. Hoe verhoudt zich daartoe de passie voor de muziek die toch ook velen in zijn greep heeft? De jonge filosoof Tomas Serrien (Kontich, 1992) probeert in zijn boek Klank het geheim van de muziek te ontrafelen. Dat mondt uit in een pleidooi voor de waarden van het ongrijpbare en het mysterieuze.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Peyman Jafari

Iedereen heeft zijn eigen perspectief op de huidige protesten in Iran. Volgens politicoloog Peyman Jafari (Teheran, 1976) is het maar zeer de vraag of ze om zullen slaan in een echte revolutie. Zijn hoop is gevestigd op iets anders: als je de Iraanse economie helpt in plaats van tegenwerkt, zou een proces van hervorming op gang kunnen komen, dat leidt tot democratie van onderop.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Gloria Wekker

In haar boek White innocence opent Gloria Wekker (Suriname, 1950) een frontale aanval op het Nederlandse zelfbeeld. Wij zijn zogenaamd klein en onschuldig, en al helemaal niet racistisch. Wekker, cultureel antropologe, haalt die positie vakkundig onderuit, wat haar logischerwijze niet in dank wordt afgenomen. Anderen zeggen: hèhè, eindelijk hebben we een taal om te spreken over ras. Onlangs verscheen de Nederlandse vertaling. Tijd voor een terugblik.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Désanne van Brederode en Thomas Vroege

15 december 2017. Een jaar na de val van Aleppo. Hoofdstad van de vreedzame revolutie die in 2011 begon. Van de euforie van toen is niets meer over. De stad is verwoest, de gevluchte Syriërs dragen hun trauma’s in stilte. Schrijfster Désanne van Brederode (Utrecht, 1970) en filmmaker Thomas Vroege (Rotterdam, 1988) brengen ieder op hun eigen wijze de gruwelijke tragedie in beeld en doorbreken het zwijgen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Joris Slaets

Onze gezondheidszorg is scheefgegroeid. Het model van de zorg is volledig gebouwd op liberale waarden als gelijkheid, rechtvaardigheid, autonomie en meetbaarheid. Volgens Joris Slaets (Congo, 1953), specialist ouderengeneeskunde, gaat dit voorbij aan het inzicht dat mensen verschillen van elkaar. Hij stelt voor om van een medisch consult weer een echte ontmoeting te maken.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Sylvana Simons

Sylvana Simons (Paramaribo, 1971) voert de nieuwe Kleurrijke Top 100 aan die vandaag, zaterdag 2 december, in Amsterdam wordt gepresenteerd. Een rolmodel dus. Omdat ze de moed heeft om te strijden tegen allerlei vormen van onrechtvaardigheid. Vanwege haar standpunt in de Zwarte Piet discussie roept ze weerstand en agressie op. Terwijl ze gedreven wordt door het ideaal van een inclusief Nederland.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Sarah Izat

Sarah Izat (Noord-Irak, 1991) studeert rechten aan de Erasmus Universiteit (ze doet haar een tweede master Internationaal recht) en werkt tegelijk bij de politie in Rotterdam. Ze wil daar graag een hoofddoek dragen. Als overtuigd moslima. De regels van het korps verbieden dat. Ze heeft haar zaak voorgelegd aan het College voor de Rechten van de Mens dat volgende week uitspraak doet.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Rob van den Broek

Hij is bezeten van muziek, heeft een onstuimige energie, en beschouwt het leven als een leerproces. Rob van den Broek (1953) begon ooit als personeelsfunctionaris bij een bank, maar heeft een lange weg afgelegd om te worden wie hij is, een pionier van de verbeelding. Op de jongste editie van November Music, een zeer avontuurlijk muziekfestival in het zuiden des lands, wordt een unieke 12-snarige cello bespeeld, die hij gebouwd heeft. Portret van een bevlogen kunstenaar.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Maxim Februari

Er raast een gigantische technologische revolutie over ons heen. Die ontwikkeling zet ons leven volledig op zijn kop. En gaat zo snel en is allemaal zo complex dat we - zo lijkt het - alle morele verantwoordelijkheid het liefst uit handen geven. Dat is het onderwerp van de nieuwe roman van Maxim Februari (1963): Klont. Hij pleit ervoor om het heft opnieuw in eigen hand te nemen. Wij burgers moeten het morele en politieke debat weer naar ons toe trekken.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Simone Zeefuik

Als wij over het verleden praten, hanteren we - met een zekere achteloosheid - taal en beelden waarin allerlei sporen zitten van racisme. Dat is de stellige overtuiging van communicatie-expert Simone Zeefuik (1982). Zij heeft zich met een aantal geestverwanten ten doel gesteld om die culturele erfenis aan de kaak te stellen. Decolonizing the Museum. Dan komt een ideologie bloot te liggen die een eeuwenlange misdadige praktijk heeft gesteund, en die stiekem nog steeds werkzaam is.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Brian Elstak

Als je kinderen voor het slapengaan verhalen voorleest, dan zijn ze een en al oor. Ze luisteren echt. Dat inspireerde beeldend kunstenaar Brian Elstak (Zaandam, 1980) tot het maken van zijn eerste eigen kinderboek: Tori. Het is fantasievol, fel en kleurrijk. En intussen deelt hij een paar wijze lessen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Marja Pruis

Marja Pruis (1959) heeft zich voor de filosofische reeks Nieuw Licht gebogen over het aforistische werk van La Rochefoucault, een 17-eeuwse edelman. Hij fileerde de mens als een wezen dat in de eerste plaats gedreven wordt door eigenliefde. Voor Pruis is dat niet voldoende. Die eigenliefde moet in toom gehouden worden, anders wordt de mens een verschrikkelijke, eenzame schreeuwlelijk.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Remco Breuker

We kijken verkeerd naar Noord-Korea. Zie het land als een kapitalistisch bedrijf geleid door een aantal machtige families. Volgens hoogleraar Remco Breuker (Zaandam, 1972)snap je dan waarom Kim Jong-un met kernwapens dreigt: om er zelf economisch beter van te worden. En misschien ook wel omdat zijn regime het oog heeft laten vallen op Zuid-Korea.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Karima Sahla

Karima Sahla (Den Haag) is directeur van Steunpunt Sabr, een vrouwenorganisatie in een van de meest kwetsbare wijken van Nederland: De Schilderswijk in Den Haag. Ze heeft het succesvolle empowermentprogramma Oumniaworks ontwikkeld, dat erop gericht is om radicalisering van jongeren met een islamitische achtergrond te voorkomen. Daarin is een cruciale rol weggelegd voor de moeders.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Els van Wijngaarden

Els van Wijngaarden, onderzoekster aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht, is de eerste en vooralsnog enige in de wereld die onderzoek deed naar mensen met een voltooid leven. Zij pleit voor behoedzaamheid: we weten nog veel te weinig van de problematiek om een maatschappelijk gevoelige wet politiek door te drukken. Immers, het is haar bevinding dat voltooid leven wel ondraaglijk is, maar niet altijd uitzichtloos.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Ron van Ommeren

Ron van Ommeren (Leidschendam, 1970) is wijkagent in Transvaal, Den Haag. Opgeleid als grafisch vormgever maakte hij 16 jaar geleden de overstap naar de politie. Uit puur idealisme: het kan socialer het kan beter. Hij zit als een spin in het web van de wijk. Alle organisaties die er actief zijn leunen op zijn contacten en straatkennis. Het is slopend werk, dat nooit ophoudt, maar hij blijft proberen de mensen te raken in hun ziel.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jan Terlouw

Jan Terlouw is nu 85, hij heeft een briljante carrière gehad, maar hij kan het nog altijd niet laten om zich in te laten met het maatschappelijk debat. Hij was wetenschapper (natuurkunde), politicus (partijleider van D66), schrijver van gelauwerde jeugdboeken (Oorlogswinter, De Koning van Katoren). Uit zijn laatste boeken spreekt een grote bezorgdheid over de klimaatverandering. Als er hoop is, dan ligt die in de verbeeldingskracht van jonge generaties.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Sophie Dros

Sophie Dros (Arnhem, 1990)is een jonge documentairemaakster die radicale keuzes maakt. In haar nieuwe documentaire Genderbende gunt ze de kijker alle tijd om goed te kijken naar vijf mensen die zich zowel man als vrouw voelen. Het is een verwarrende, confronterende en verruimende ervaring. Maar langzaam raak je vertrouwd met wat in eerste instantie onwezenlijk vreemd aandoet.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Adriaan van Dis

Wat is dat, engagement? Hoe verhoud ik mij tot de ander? Adriaan van Dis (Bergen, 1946) werkt in zijn nieuwe, intrigerende roman "In het buitengebied" dit soort vragen uit. Hij lijkt een man van de wereld, die met gemak de media bespeelt, maar trekt zich in werkelijkheid het liefst terug in afzondering. In een vijftal portretten schetst Van Dis vooral ook zijn eigen duistere kanten.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Goos Blok

Goos Blok (Rotterdam, 1926) is overtuigd pacifist. Dat komt niet doordat hij als jongen van dertien het bombardement van Rotterdam heeft meegemaakt. Nee, de oorlog was een avontuur, hij kwam er ongeschonden doorheen. Maar tijdens de dekolonisatieoorlog met Indonesië (1945-1949) nam hij deel aan gewelddadigheden waar hij zich tot op heden diep over schaamt.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Anousha Nzume

Ras bestaat niet. Het is een sociaal construct, dat nodig is geweest om de slavenhandel en het kolonialisme een ideologische legitimering te geven. Als zodanig speelt het al eeuwen een zeer pijnlijke rol in het leven van mensen van kleur. De witte mens ziet dat niet. Actrice Anousha Nzume (Moskou, 1970) houdt hem een confronterende spiegel voor in haar boek Hallo witte mensen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Daan Roovers

Je krijgt er geen les in. Terwijl vrijwel iedereen ermee te maken heeft: opvoeden. Hoe doe je dat in een individualistische tijd? Moet je ervoor zorgen dat kinderen zich later staande kunnen houden in de wereld? Voor de filosofe Daan Roovers (1970) is dat te mager. In haar prikkelende essay Mensen maken zet zij er een oud ideaal tegenover: Bildung. Menswording.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Spinvis (2)

Spinvis, alias Erik de Jong (Spijkenisse, 1961), presenteert een nieuwe cd: Trein, vuur, dageraad. Weer een verzameling poëtische en melancholieke liedjes waar het goed toeven is, als in een mooi landschap. Met veel open plekken en een zekere raadselachtigheid. Ik sprak Spinvis in december, toen hij de laatste hand legde aan zijn nieuwe album en tegelijk bezig was met zijn Jaaroverzicht. Een gesprek over tijd, verandering, ouder worden, melancholie, dromen, houvast, de waarheid, de maan, een auto-ongeluk, Buienradar, et cetera.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Garrie van Pinxteren

China is in korte tijd uitgegroeid tot wereldmacht. Een speler om rekening mee te houden. Toch tasten we over de intenties van het immense rijk in het duister. Wat wil China? Volgens Garrie van Pinxteren (1958), die er jarenlang woonde als correspondent, wil China niet de wereld veroveren, maar er zijn andere redenen tot zorg. De staat ontwikkelt een totalitaire greep op haar burgers.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Mashad Bani-Aman

Er zijn veel kinderen en jongeren onder de vluchtelingen. Soms komen ze samen met hun familie, niet zelden zijn ze moederziel alleen. Mashad Bani-Aman (Teheran, 1972) uit Iran was zo’n kind. Tussen zijn 14de en 17de zat hij in Turkije en was hij volledig op zichzelf aangewezen. Inmiddels is hij consultant, bij een bedrijf dat hoog op de Amsterdamse Zuidas zetelt. Portret van een vluchteling.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Theunis Piersma

Theunis Piersma (Hemelum, 1958) is een gelauwerde bioloog die internationale reputatie geniet als trekvogelexpert. Hij volgt het spoor van kanoeten, grutto’s en zwaluwen over de hele wereld. Waarom maken die vogels, die soms wel 17.000 kilometer afleggen, het zichzelf zo moeilijk? Het is niet hun genetische code. Voedsel en gevaar zijn beslissend. Gesprek met een bevlogen wetenschapper die het niet-weten beschouwt als de horizon.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jelle Stekelenburg

Jelle Stekelenburg (1966) is van huis uit tropenarts en gynaecoloog; hij werd vorige maand in Groningen benoemd tot bijzonder hoogleraar Internationale aspecten van reproductieve geneeskunde. Van zijn oratie maakte hij een aanklacht. Hij noemde de moeder- en kindersterfte in de wereld een schandaal. Jaarlijks sterven er 300.000 vrouwen ten gevolge van de zwangerschap, en maar liefst 6 miljoen baby’s. Terwijl de oplossing voorhanden is.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Tomáš Sedláček

Tomas Sedlacek maakte als 13-jarige jongen de val van het communisme mee. Op zijn 24ste werd hij adviseur van Vaclav Havel, de schrijver die president van Tsjechië werd. Hij brak internationaal door met zijn boek 'De economie van goed en kwaad'. De economen hebben het voor het zeggen. Met hun rekenmodellen en wiskundige formules geven zij richting aan het politieke en maatschappelijke debat. Maar volgens Sedlacek ontbreekt echter een essentiële dimensie: de ethiek. De belangrijkste waarden in het leven zijn niet uit te drukken in cijfers.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Nawal Mustafa

Op haar vijftiende koos Nawal Mustafa (Mogadishu, 1985) bewust voor de islam. Nu beschouwt de moslima zich als geëmancipeerd, sterker nog, als feministe. Zij nam onlangs stelling in het debat over de islam met een opiniestuk in NRC Handelsblad, getiteld ‘Gesluierde vrouwen zijn geen willoze wezens.’ Volgens haar is het tijd om op te houden met het dehumaniseren en criminaliseren van moslims.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Spinvis

Alles verandert. Het is een waarheid als een koe. Maar in 2016 lijkt de hele bodem onder het vertrouwde te zijn weggeslagen. En waar vind je dan houvast? Nou, misschien wel in de enigszins wankele en melancholische liedjes van Spinvis, alias Erik de Jong, gelauwerde popmusicus (Spijkenisse, 1961). Hij presenteerde in Utrecht zijn persoonlijke jaaroverzicht als een feestelijk ritueel. Een gesprek over tijd, verandering, ouder worden, melancholie, dromen, houvast, de waarheid, de maan, een auto-ongeluk, Buienradar, et cetera.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Dyab Abou Jahjah

Het is tijd om de grondslagen van onze maatschappij op een fundamentele manier te bevragen. Die stelling ontvouwt Dyab Abou Jahjah (1971), een Libanees-Vlaamse publicist in zijn essay Pleidooi voor radicalisering. Het boek werd al aangevallen voordat het geschreven was. Nu het verschenen is blijkt het een felle aanklacht tegen het systeem van macht dat de wereld beheerst, die hij een barbaarse moordmachine noemt. Maar hij schetst ook een weg waarlangs verandering zou kunnen plaatsvinden.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Farida Moultmar

Farida Moultmar (Tanger, Marokko) heeft een lange weg afgelegd om te komen waar ze nu is: hoofd coupeuses van het WijkAtelier in Rotterdam-Zuid. Daar deelt ze alles wat ze heeft en werkt ze aan een nieuwe manier van samenleven. Zo is ze lid van de Afrikaanderwijk Coöperatie, en is ze ervan overtuigd dat het doel van ons bestaan is om iets moois achter te laten voor de volgende generaties.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Remy van Kesteren

Harpist Remy van Kesteren (Zeist, 1989) kreeg dit jaar de Nederlandse Muziekprijs, de hoogste onderscheiding voor een klassiek geschoolde musicus. Hij deed (kort) mee aan Wie is de Mol?, bracht een cd uit waarop hij zich voor het eerst als componist laat gelden, en organiseerde voor de vierde keer zijn eigen harpfestival. Een gesprek met een harpist op zoek naar vrijheid.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Bas Heijne

Bas Heijne (Nijmegen, 1960) publiceerde onlangs een essay, Onbehagen, waarin hij met een essay van Freud in de hand onze huidige cultuur op de sofa legt. Het gaat tegenwoordig vooral om de belofte dat je als individu geen rekening hoeft te houden met de realiteit, dat wil zeggen de samenleving, de anderen. Daarom wordt de noodzaak van een verhaal dat mensen aan elkaar bindt des te prangender: oproep voor een nieuw en overtuigend ideaal van beschaving.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Nicolaas Matsier

Nicolaas Matsier (Krommenie, 1945) is een gereputeerde schrijver. Hij vertaalde Alice in Wonderland, las de bijbel op zijn literaire merites, en ontvouwde schitterende jeugdherinneringen in Gesloten huis. Nu debuteert hij als dichter met de bundel Druppel. Een bibliofiele uitgave in 55 exemplaren. Over de schoonheid van het ambacht en existentiële ervaringen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Eric de Vroedt

Eric de Vroedt(1972, Nieuwerkerk aan de IJssel) is de nieuwe artistiek leider van Het Nationale Theater, waarin de Koninklijke Schouwburg, Het Nationale Toneel en het Theater aan het Spui gaan fuseren. Er gaat een nieuwe wind waaien in Den Haag. Het theater wordt politiek en de schouwburg moet een gemeenschapshuis worden, waar de adem van onze eigen tijd voelbaar is.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Minke Tromp

Minke Tromp (Deventer, 1980) is filosoof en organisatiedeskundige. Ze pleit voor veel meer reflectie en denkruimte, om organisaties beter te laten draaien. Nu heeft ze een website gelanceerd, succesparadox.nl, over het fenomeen dat er steeds minder plaats is voor reflectie naarmate je hoger in de hiërarchie komt, terwijl het belang ervan juist toeneemt. Een verhelderend gesprek over filosofie als de kunst van het sterven.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Richard Keldoulis

Richard Keldoulis (Sydney, 1963)kwam vroeg in de jaren 90 naar Amsterdam, vanwege de lokroep van de vrijheid. Nergens anders ter wereld zijn homo's zo vrij. Tegelijk waren het de jaren van de aidsepidemie die zorgde voor enorme angst. Hij sloot zich aan bij Gala, en zet zich sindsdien in voor de zichtbaarheid van homoseksualiteit. Bijvoorbeeld als dragqueen Jennifer Hopelezz.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Gert Hekma

Gert Hekma (Bedum, 1951) geldt als groot kenner van de geschiedenis van de homoseksualiteit. Wat hij waarneemt is een kentering: homoseksualiteit wordt tegenwoordig steeds meer belicht in termen van identiteit, en steeds minder van seksualiteit. Daar schuilt een gevaar in: dat we niet zo goed weten hoe we met de seksuele praktijk - in al zijn diversiteit - om moeten gaan.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met broeder Dieleman

Broeder Dieleman (Axel, 1976) is een eigenzinnige muzikant uit Zeeuws-Vlaanderen. Met behulp van geluiden, de klank van stemmen en eigengemaakte liedjes roept hij de sfeer van het landschap van zijn jeugd op in "Uut de bron". Nu maakt hij weer zoiets over het Kleinpolderplein bij Rotterdam, een van de allerdrukste verkeersknooppunten van Nederland. Ook van die plek maakt hij een verhaal.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Frank Keizer

Frank Keizer (Leeuwarden, 1987) debuteerde dit jaar als dichter met de bundel Onder normale omstandigheden. Als overtuigd marxist geeft hij zijn visie op het neoliberale tijdperk als een permanente strijd van allen tegen allen. Een opmerkelijke nieuwe stem in de literatuur. Hij spreekt in poëtische termen over onzekerheid en uitbuiting en roept de vraag op: “Hoe organiseren wij elkaar?”

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Henry Mentink

Henry Mentink (1953) is de idealistische oprichter van MyWheels, de eerste organisatie voor gedeeld autogebruik. Op zijn 63ste is hij een nieuw avontuur begonnen. In het oude Veerhuis van Varik, een eeuwenoud dorpje in de Betuwe, wil hij een centrum creëren waar de nieuwe economie daadwerkelijk gestalte krijgt.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Rebekka de Wit

Rebekka de Wit (1985)is schrijfster en theatermaakster. In haar eerste roman, de tragikomedie 'We komen nog één wonder tekort', ontvouwt ze het idee voor een zogeheten Afhankelijkheidsverklaring. Om te onderstrepen dat we met alles en iedereen verbonden zijn. Ze is ervan overtuigd dat de ontvankelijkheid groeit voor dit nieuwe idee van individualiteit.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Roanne van Voorst

Roanne van Voorst (1983) woonde een jaar lang in een sloppenwijk in Jakarta. Temidden van het vuilnis en de stank en het gevaar: de wijk ligt in de rivierbedding en wordt constant overstroomd. Van Voorst ontdekte niet alleen hoe de allerarmsten daarmee omgaan, maar ook ontmoette ze bijzondere, kleurrijke mensen. Ze verzamelde hun verhalen in De beste plek ter wereld.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Stijn Sieckelinck

Stijn Sieckelinck (Duffel, 1980) houdt zich als pedagoog al tien jaar intensief bezig met radicalisering bij jongeren. De overheid pakt dat probleem verkeerd aan, meent hij. Ze denkt te veel in termen van veiligheid. Terwijl jongeren juist grote behoefte hebben aan aandacht voor hun zoektocht naar zingeving en identiteit.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Haza Rahim

Haza Rahim (Kirkuk, 1990) is de dochter van Koerdische vluchtelingen. Ze groeide op in Kraggenburg en Emmeloord. Zoals veel van haar lotgeloten legt ze een enorme gedrevenheid en ambitie aan de dag. Was ze op haar 21ste al Student van het Jaar, nu is ze ook nog eens Docenttalent van het Jaar aan de Universiteit Utrecht. “Life isn’t about waiting for the storm to pass, but about learning how to dance in the rain”.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Eugene Sutorius

Eugene Sutorius (1946) is een strafrechtadvocaat, die zich zeer intensief bezig heeft gehouden met de ontwikkeling van de euthanasiewet. Hij verdedigde meer dan 100 artsen die euthanasie verleenden voordat de wet er was. Op een festival in Frascati, Endings, sprak hij uitvoerig over de kunst van het ouder worden en het sterven. Nou ja, het zijn eigenlijk aspecten van de levenskunst. En die beheerst hij als geen ander.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Ewald Engelen

Ewald Engelen (Otterlo, 1963) is financieel geograaf en sinds 2014 lijstduwer van de Partij voor de Dieren. Bij die keuze heeft zijn dochter een belangrijke rol gespeeld. Dat blijkt uit het boek dat hij samen met Marianne Thieme, fractievoorzitter van de PvdD in de Tweede Kamer, heeft gepubliceerd: De kanarie in de kolenmijn. Het is een felle aanklacht tegen het verrotte economische systeem, dat een ernstige bedreiging vormt voor de toekomst van jonge mensen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Mounir Toub

Mounir Toub (Helmond, 1978) is een Marokkaans-Nederlandse kok die onlangs zijn eerste kookboek presenteerde: Mijn Arabische keuken. Een boek om van te watertanden. Voor hem is de keuken het hart van het huis, daar waar de goede gesprekken plaatsvinden. Hij stelt koken en de islam op één lijn: ze draaien allebei om liefde.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Frank Westerman

Frank Westerman (Emmen, 1964) is een van de beste onderzoeksjournalisten van Nederland. Zijn boeken zijn meeslepende verhalen over heikele episodes uit de geschiedenis. In zijn nieuwste boek, Een woord een woord, gaat hij terug naar de Molukse treinkapingen uit de jaren 70. Het is ook een terugkeer naar zijn jeugd. Als jongen van elf was hij getuige. Voor Westerman is schrijven ook altijd zelfonderzoek.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Marc Jansen

Marc Jansen (1946) is historicus, gespecialiseerd in Rusland en Oekraïne. Hij schreef over de geschiedenis van dat laatste land: een grensland, een bloedland, een grondige studie die de gebeurtenissen van vandaag verheldert. Hoe Oekraïne probeert zich met man en macht aan de wurgende erfenis van het Sovjetcommunisme, en de al even verstikkende greep van Poetin te ontworstelen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Nazmiye Oral

Nazmiye Oral (Hengelo, 1970) is een Turks-Nederlandse actrice en schrijfster die zich als opstandige puber al los heeft gemaakt van het traditionele gezin en de dwingende regels van de gemeenschap. Nu, zoveel jaar later gaat ze opnieuw het gesprek aan met haar moeder, 68 jaar oud. Het bijzondere is dat dit gesprek in het openbaar plaatsvindt: in wijkcentra en buurthuizen. Het zwijgen wordt opengebroken in Nooit meer zonder jou.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Ilja Leonard Pfeijffer

Ilja Leonard Pfeijffer (Rijswijk, 1968) heeft altijd een problematische relatie gehad met het barre oord van de werkelijkheid. Kunst en drank hebben hem de mogelijkheid geboden om te ontsnappen. In zijn nieuwe boek Brieven uit Genua beschrijft hij zijn leven tot dusverre. Een autobiografie gebaseerd op de moed om zichzelf onder ogen te zien die uitmondt in een ode aan de liefde en het leven.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Robbert Dijkgraaf

Robbert Dijkgraaf (Ridderkerk, 1960) is een wereldvermaarde wetschapper; als wiskundige en theoretisch natuurkundige is hij vertrouwd met de snaartheorie, het fundament van ons bestaan. Ooit studeerde Dijkgraaf twee jaar aan de Rietveld Academie, omdat hij zijn passie voor de natuurkunde een tijdje kwijt was. Een bezoek aan het Stedelijk Museum roept herinneringen op aan die tijd, en verrassende beelden.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Anouk

Ze maakt al twintig jaar muziek. In dit jubileumjaar komt Anouk (Den Haag, 1975)met maar liefst twee nieuwe albums. Op 4 maart was de release van Queen for a day. De jaren '80 herleven. Een gesprek met de Nederlandse leading lady of rock, over moederschap en muziek, God, angst en liefde. Dat vooral.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jos van Wijk

Jos van Wijk (Doodewaard, 1948) is gepensioneerd interim-manager. Hij heeft het drukker dan ooit, met name als voorzitter van de Coöperatie De laatste wil. Met 2500 leden zet hij zich in voor de mogelijkheid om op een humane manier je leven te beëindigen. De behoefte aan dergelijke middelen is in de samenleving groot. Maar is de politiek al zover? Een bijdrage aan de felle discussie over voltooid leven.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Mels Crouwel

Mels Crouwel (Amsterdam, 1953) is een Nederlandse toparchitect. Met zijn partner Jan Benthem heeft hij zo'n beetje alle stations in Nederland gedaan, en Schiphol, en het Anne Frank Huis en nog veel meer. En altijd zijn de ontwerpen functioneel, duurzaam en innovatief. Spraakmakend was ook de vernieuwing van het Stedelijk Museum in Amsterdam. Een rondleiding.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Zoni Weisz

Zoni Weisz (1937) is een Sinto. Het volk van de Sinti (en de Roma) kent een lange geschiedenis van uitsluiting, die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog uitmondde in 'de verslinding', zoals zij dat noemen. 500.000 zigeuners zijn door de nazi's vermoord. Zoni was zeven jaar toen zijn gezin werd opgepakt en afgevoerd naar Auschwitz. Hij ontsnapte op miraculeuze wijze en groeide later uit tot een wereldbefaamde bloemsierkunstenaar. In zijn boek Zoni, een vergeten Holocaust, vertelt hij zijn onwaarschijnlijke en aangrijpende levensverhaal.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Gabriël van den Brink

Gabriël van den Brink (1950) nam onlangs afscheid als hoogleraar Maatschappelijke Bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg. In zijn afscheidsrede wijst hij haarscherp aan waarom de huidige politiek zijn geloofwaardigheid heeft verloren: de moraliteit is eruit verdwenen. Tevens houdt hij een inspirerend pleidooi voor verschillende vormen van weten. Een gesprek met een avontuurlijke denker.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Maud Vanhauwaert

Maud Vanhauwaert (Veurne, 1984) is met haar tweede bundel Wij zijn evenwijdig meteen genomineerd voor de prestigieuze VSB Poëzieprijs 2016. Het is een verzameling ogenschijnlijk losse observaties van het moderne leven in de grote stad, maar er zitten diepere lagen onder die de boel op een spannende manier bij elkaar houden. En uiteindelijk gaat het toch over liefde en dood.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Raja Felgata

Raja Felgata (Amsterdam, 1975) is een Marokkaans-Nederlandse journaliste en regisseur. Onlangs publiceerde zij I love Mo, waarin een aantal vrouwen van haar generatie vertelt over de liefde. En dat liegt er niet om. Schaamteloos geven zij een even pijnlijk als humoristisch beeld van de botsing tussen ideaal en werkelijkheid, tussen hooggestemde verwachtingen en bittere realiteit.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Karen Armstrong

Karen Armstrong geldt als een van de voornaamste kenners van religie ter wereld. In haar laatste boek, Paulus, schetst ze een verrassend beeld van deze eerste christen: een kwetsbare ambachtsman die geloofde in een rechtvaardige wereld van fundamentele verbondenheid en gelijkheid.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Heddy Honigmann

Heddy Honigmann (Lima, 1951) is een gelauwerde filmmaakster. Haar documentaires hebben een ouderwetse, humanistische inslag en getuigen stuk voor stuk van een passie voor het leven en van overlevingskunst. En van de schoonheid van muziek. "Muziek heeft mij gered", zegt ze. Nu wil zij een film gaan maken over honderdjarigen. Vooralsnog ziet het Filmfonds het plan niet zitten.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Tofik Dibi

Tofik Dibi (Vlissingen, 1980) zat al op zijn 26ste in de Tweede Kamer, voor GroenLinks. Hij raakte uit de gratie toen hij zes jaar later een gooi deed naar het partijleiderschap. Met zijn voortreffelijk geschreven boek Djinn kijkt hij terug op zijn roerige leven. En vooral: wat het betekent om als Marokkaanse Nederlander een groot geheim met je mee dragen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Frederieke Hegger

Frederieke Hegger is een jonge journaliste, werkzaam bij RTL Z, die financieel-economisch nieuws aantrekkelijk en toegankelijk maakt. Met haar boek De geldrevolutie, hoe nerds de macht overnemen van de banken, maakt ze glashelder duidelijk dat er een kleine ritselende revolutie plaatsvindt in de financiële sector, waar de banken met argusogen naar kijken. Maar: niets is zeker.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Dimitri Verhulst

Dimitri Verhulst (Aalst, 1972) is een succesvolle auteur die zielsveel houdt van de Nederlandse taal. Hij noemt het een soort jazz. Ook in zijn nieuwste boek, Bloedboek, spat het vertelplezier van iedere pagina af. Het is een hervertelling van het begin van de Bijbel, waarin hij - paradoxaal genoeg - zijn aversie tegen het fascistoïde godsbeeld van het Oude Testament gestalte geeft.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Ruben van Zwieten

Ruben van Zwieten (1983)is een moderne dominee. Hij heeft zich gevestigd op de Zuidas in Amsterdam, een hel van eendimensionaliteit. Midden in die wereld laat hij een ander geluid horen: de zachte krachten van de kunst, de inspirerende verhalen van de bijbel. Tegelijk is hij een succesvolle ondernemer. Van Zwieten verenigt de koopman en de dominee in zich op een uitzonderlijke manier.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Theo Baart

Theo Baart (1957) is een fotograaf die met zijn documentaire fotoboeken als Bouwlust de Nederlandse fotografie een zeer belangrijke impuls heeft gegeven. Nu is er een nieuw en indrukwekkend fotoboek: Werklust, biografie van een gebruikslandschap. Over een periode van veertig jaar heeft hij de veranderingen in de Haarlemmermeerpolder in beeld gebracht.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Martin Pikaart

Martin Pikaart bijt zich al tien jaar vast in de ondoorzichtige problematiek van de pensioenen. Inmiddels is hij ervan overtuigd dat het bestuur van het ABP, een van de grootste pensioenfondsen ter wereld, onverantwoord beleid heeft gevoerd. In zijn boek Wanbeleid, algemeen burgerlijk sommeert hij het bestuur om op te stappen. Een vlammend 'J'accuse'.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Leny van Dalen

Leny van Dalen (1968) is psychiater en gezinstherapeut. Zij is een van de weinige psychiaters in Nederland die zich bekommert om het lot van mensen met dementie. En ze pleit voor een andere benadering. De ziekte niet beschouwen als een dead end, waar niets meer mogelijk is, maar juist samen oplopen in waardigheid.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Ahmet Polat

Ahmet Polat (Fijnaart, 1978) is voor een jaar aangesteld als Fotograaf des Vaderlands. Hij brengt onder de noemer Kijk! Mijn straat ons land in beeld. Een gesprek over de bijzondere weg die Polat heeft afgelegd om te worden wie hij is: maker van dynamische en emotionele beelden.

Lex Bohlmeijer in gesprek met José van Dijck

José van Dijck (1960) is de eerste vrouwelijke president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Ze is gekozen voor drie jaar, in een tijd dat de wereld van de wetenschap in zwaar weer terecht is gekomen. Zojuist is een rapport uitgekomen van de commissie-Thomassen, dat goed nieuws en slecht nieuws bevat.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Paul de Beer

Hij geldt als dé expert op het gebied van de vakbeweging en arbeidsverhoudingen. Paul de Beer (1957) schetst in de aanloop naar Prinsjesdag, en met het gerommel bij de PvdA in het achterhoofd, de toekomst van de sociaal-democratie (sociale zekerheid, regulering van de arbeidsmarkt). Met andere woorden: is er nog leven voor de Partij van de Arbeid?

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Esther Ouwehand

Esther Ouwehand (Katwijk, 1977) is al negen jaar lid van de Tweede Kamer, namens de Partij voor de Dieren. In die tijd heeft ze heel wat hoon over zich heen gekregen, maar haar activistische instelling is ongebroken. Ze strijdt onvermoeibaar voor een fundamentele kanteling in politiek en samenleving: zet niet de mens centraal, maar de leefbaarheid van de aarde.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Mitchell Esajas

Mitchell Esajas (Amsterdam, 1989)is een van de aanjagers van het zwartepietendebat. Met zijn groep New Urban Collective neemt hij initiatieven om jonge mensen die nog altijd last hebben van het slavernijverleden, in de vorm van 'mental slavery', te empoweren. Hij neemt met andere woorden de strijd op tegen het institutionele racisme in Nederland.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jan Huijgen

Jan Huijgen (Bunschoten, 1957) is boer en filosoof tegelijk. Hij ziet zijn boerderij als een laboratorium waar hij kan experimenteren met nieuwe vormen van landbouw. Zo ontwikkelde hij het concept van een brede boerderij, waar heel veel verschillende activiteiten plaatsvinden. Uit de hele wereld komen ze naar Bunschoten om poolshoogte te nemen. Gesprek in zijn natuurobservatorium.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Peter de Beer

Peter de Beer (60) werkt al bijna 40 jaar in de haven van Rotterdam. Hij beleeft het als één groot theater. Met prachtige en kwaaie kanten. Hij ziet hoe de haven langzamerhand de stad is uitgeduwd. Dat heeft gevolgen voor de mensen die er werken. Zelf gaat hij ook de stad uit: in zijn vrije tijd is hij boswachter.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Rik van den Bos

Rik van den Bos (32) is een zeer talentvolle toneelschrijver. Hij behoort tot een generatie die in vrijheid en vrede is grootgebracht. Voor hen is de wereld pas begonnen in de jaren 70 van de vorige eeuw. De Tweede Wereldoorlog is dus ontzaglijk oud. Nu heeft Van den Bos een stuk geschreven voor de manifestatie Theater na de Dam: In Vrede.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Lars Vissers

Lars Vissers is kantoordirecteur van Handelsbanken het Gooi. Het is een van huis uit Zweedse onderneming die sinds een grote crisis in de jaren 60 het roer radicaal heeft omgegooid. Vissers is als bankier in hoge mate autonoom. Geeft deze bank het voorbeeld van hoe het echt anders kan in de financiële wereld?

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Frank van Vree

Frank van Vree is decaan van de Faculteit der Geesteswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Het is zijn faculteit waar de studentenprotesten begonnen (november 2014) die vervolgens zijn geëscaleerd en de hele universitaire wereld hebben meegesleept. Inmiddels staat de positie van het College van Bestuur onder druk. Hoe kijkt Van Vree aan tegen alle ontwikkelingen, ziet hij een uitweg uit de impasse?

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Ikenna Azuike

Hij was succesvol als advocaat, werkte een jaar lang in New York, maar toch was Ikenna Azuike (35) doodongelukkig. Nu maakt hij een videoblog waar hij een miljoenenpubliek mee bereikt: What's up Africa? Nieuws verkapt als satire. In minder dan drie minuten behandelt hij complexe dossiers. En jongeren in Afrika ontlenen hoop aan zijn humor.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Ralph van Raat

Ralph van Raat (1978) is pianist en piloot. In de performance The Piano and the Flight Simulator combineert hij beide passies. Hij speelt een compositie waarmee hij tegelijk een vliegtuig bestuurt. Zo ontstaat een mooie metafoor: pianospelen als vliegen, en vice versa. Een gesprek over jongensdromen, veiligheid en 't overweldigende.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Marli Huijer

Marli Huijer (Amsterdam, 1955) is de nieuwe Denker(es) des Vaderlands. Ze volgt de onlangs overleden René Gude op voor een periode van twee jaar. Wat ze van hem meeneemt is het verlangen om mee te denken, om als filosoof tussen de mensen te gaan staan. En ze heeft constructieve ideeën over discipline in tijden van overvloed.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jair Stein

Jair Stein is eindredacteur en een van de makers van Toendra, een nieuwe serie radiodocumentaires over gewone mensen in bijkans onhoudbare situaties. Hoe overleven ze? Elke aflevering duurt ongeveer 10 minuten en is met grote liefde voor het ambacht gemaakt. De aanpak is even journalistiek als muzikaal. Je moet gewoon blijven luisteren naar deze kleine verhalen met grote zeggingskracht

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Paul Frissen

Paul Frissen (1955) is een invloedrijke bestuurskundige, die ervoor pleit dat bestuurders zich terughoudend opstellen. We leven immers in een gebroken wereld, en tragiek is onvermijdelijk. Waar bestuurders en politici toch pretenderen dat zij alle problemen kunnen oplossen, kan dat feitelijk alleen via een totalitaire greep op de samenleving.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jan Luiten van Zanden

Jan Luiten van Zanden is hoogleraar historische economie. Hij heeft een schat aan data verzameld waarmee ontwikkelingen in de hele wereld in kaart kunnen worden gebracht. Zijn belangrijkste drijfveer zijn vragen over ongelijkheid en armoede. Is hij de Nederlandse Piketty?

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Sacha Polak

Sacha Polak (1982) heeft een nieuwe speelfilm gemaakt: Zurich. Met Wende Snijders in de hoofdrol. Het is haar eerste rol, maar wat pakt die gok goed uit. De film laat veel onuitgesproken, maar gaat over een vrouw die na de plotselinge dood van haar man ontdekt dat hij haar jarenlang ernstig bedrogen heeft: hij had nog een gezin.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Hans Kennepohl

Hans Kennepohl (1967) verdiepte zich tien jaar lang in het fenomeen van de Romantiek. Zijn boek, We zijn nog nooit zo romantisch geweest, bevat een aantal verrassende ontdekkingen. Romantiek is veel meer dan een intiem sfeertje met kaarslicht: het is niets minder dan een alomvattende ideologie die in de plaats is gekomen van het protestantse geloof.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Gerbert van Loenen

Gerbert van Loenen - hij werkte 24 jaar voor Trouw - bespeurde de laatste jaren een stijgende ongemakkelijkheid bij zichzelf over de euthanasiediscussie in Nederland. Alsof de dood altijd de enige oplossing is. Nu heeft hij een prikkelend essay geschreven waarin hij bewust een ander geluid wil laten horen: Lof der onvolmaaktheid.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Chris Oomen

Chris Oomen (66) is al sinds 1986 de baas bij een kleine zorgverzekeraar in Schiedam, DSW. In zijn vrije tijd heeft hij met zijn financiële kennis een vermogen vergaard. Hij behoort tot de Top 500 van Quote. Toch blijft hij werken. En bindt hij de strijd aan met de vier grote zorgverzekeraars die de markt in handen hebben.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met René ten Bos

René ten Bos (1959) is hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij schreef een fascinerend boek over water: Water. Een meanderend betoog over alle mogelijke filosofische en maatschappelijke aspecten van dit element, waar je je het beste in kunt onderdompelen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Sadettin Kirmiziyüz

Sadettin Kirmiziyüz (Zutphen, 1982) is de zoon van een Turkse migrant. Hij is uitgegroeid tot een van de meest talentvolle theatermakers van Nederland. In zijn nieuwe voorstelling, Pandgenoten, heeft hij zijn tanden gezet in het Nederlandse woonbeleid: dat is pas een drama!

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Hester Knibbe

Hester Knibbe (1946)is met haar bundel Archaïsch de dieren genomineerd voor de VSB Poëzieprijs 2015 . In haar werk hebben kwestbaarheid, twijfel en sterfelijkheid de boventoon en verweeft zij oude verhalen (antieke, bijbelse) met hedendaagse. Tot haar persoonlijke mythologie behoort het verlies van haar zoon Aernout.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Patti Valkenburg

Patti Valkenburg is hoogleraar Jeugd en Media aan de Universiteit van Amsterdam. In haar boek Schermgaande jeugd geeft ze een overzicht van het wetenschappelijk onderzoek naar de relatie tussen media (alle soorten media) en de ontwikkeling van jonge mensen. Wat blijkt? De effecten zijn vooral positief.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Liesbeth Zegveld

Liesbeth Zegveld (44) is mensenrechtenadvocaat, gespecialiseerd in oorlogsslachtoffers. De zaken waar zij zich in vastbijt kunnen soms wel tien jaar of langer in beslag nemen. Nu is er een nieuwe kwestie: heeft de Nederlandse Staat ongeoorloofd geweld gebruikt bij het beëindigen van de tweede Molukse treinkaping in 1977?

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Daria Bukvic

Daria Bukvic werd in 1989 geboren in Bosnië. Toen ze drie jaar oud was vluchtte haar moeder voor de naderende oorlog, met twee koffers, op hoge hakken, en haar dochter op de borst geklemd. Inmiddels is Daria regisseur geworden. Ze heeft een voorstelling gemaakt over vluchtelingen: Nobody home.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Robin Fransman

Robin Fransman (46) is een dwarsdenkende VVD'er, die onlangs een prikkelend boek publiceerde: Sparen is geen deugd. Hij analyseert de crisis en stelt maatregelen voor om de economie vlot te trekken. Vanuit het motto: geld is schuld.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Mea Dols

Mea Dols (26) is de dochter van een feministe. Haar moeder koos ervoor om in onafhankelijkheid te leven. Dat wil zeggen, zonder man. Wat zijn de gevolgen van een dergelijke keuze voor een kind? De dochter maakt de balans op in een confronterende en geestige korte documentaire: If Mama ain't happy, nobody is. Een intiem ego-document.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Guus Schrijvers

Guus Schrijvers is 25 jaar hoogleraar Public Health geweest. Sinds hij met emeritaat is, wijdt hij zich met onverminderde energie aan zijn ideaal: betere gezondheid, betere zorg, minder kosten. Zijn bevindingen heeft hij neergelegd in een boek: Zorginnovatie volgens het cappuccinomodel.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Warna Oosterbaan

Terwijl Zwarte Piet wankelt, wordt er op het ogenblik veel sociologisch onderzoek gedaan naar de identiteit van de Nederlander, en de rol die cultureel erfgoed daarbij speelt. Warna Oosterbaan schreef er een verhelderend boek over: Ons erf. Wat blijkt? Cultuur bindt, maar sluit mensen ook buiten.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Jaap Seidell en Jutka Halberstadt

Jaap Seidell en Jutka Halberstadt zijn experts op het gebied van gezondheid en voeding. Op Wereldvoedseldag, 16 oktober 2014, presenteerden zij hun nieuwe boek: Het voedsellabyrint. De ene helft van de bevolking zou zich veel minder obsessief bezig moeten houden met eten, de andere helft juist veel meer. De auteurs scheppen orde in de chaos.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Remy Jacobs

Remy Jacobs (1970) is een Rotterdamse priester die in zijn jeugd vijf jaar lang seksueel is misbruikt. Hij heeft nu voor een opmerkelijke manier gekozen om zijn verhaal te vertellen: samen met Marjolijn van Heemstra heeft hij er een voorstelling over gemaakt: Als ik de liefde niet heb.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Oscar David

Oscar David (1965)is organisatiepsycholoog en al zijn leven lang gefascineerd door het fenomeen van de macht. Waar iedereen mee te maken heeft, en waar we nooit over praten. Er bestaat geen diploma voor. Hij heeft er nu een verhelderende studie over gepubliceerd: Macht!

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Karin van Dreven

Karin van Dreven (1957) is directeur-bestuurder van een middelgrote woningcorporatie in Den Haag. Ze rijdt niet in een Maserati, maar doorkruist de Schilderswijk op haar fiets. Ze heeft een gezonde visie op leiderschap en op het belang van de woningcorporaties in Nederland. Haar motto: 'Gewoon doen om uit te blinken'.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Willemijn Verloop

Willemijn Verloop heeft de organisatie War Child van de grond af opgebouwd en 15 jaar lang geleid. Nu heeft zij zich met onstuitbare energie gestort op een nieuw project: Sociaal Ondernemen. Verbeter de wereld door middel van een bedrijf. Of: hoe de koopman en de dominee elkaar de hand reiken.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Karin Amatmoekrim

Karin Amatmoekrim (Paramaribo, 1976) is er als schrijfster van overtuigd dat persoonlijke verhalen er echt toe doen. Omdat ze de menselijkheid vergroten, en dat is het enige wat we echt delen. Ze brengt dit tot leven in haar eigen werk, maar ook op het literatuurfestival Read my world.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Bart Ongering

Bart Ongering geeft les op een middelbare school in de Bijlmer. Als Meester Bart verzamelt hij bijzondere, hilarische, ontroerende uitspraken van zijn leerlingen. Dat typeert deze moderne docent: als iemand die uitstekend kan luisteren.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Trudy Dehue

Trudy Dehue (1951) is wetenschapsfilosoof en als zodanig een luis in de pels van de universiteit. Ze houdt met haar laatste boek Betere mensen een fel pleidooi tegen standaardisering en voor diversiteit.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Marcel van Engelen

Marcel van Engelen is de auteur van Het kasteel van Elmina, waarin hij een glashelder beeld schetst van de schimmige en grimmige wereld van de trans-Atlantische slavenhandel. Het is juist onze onwetendheid die in de weg zit bij de discussie over Zwarte Piet.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Erwin van Veen

Erwin van Veen is lid van de denktank Instituut Clingendael. Hij houdt nauwlettend de ontwikkelingen in Syrië en Irak in de gaten. Wat betekent de plotselinge opkomst van de extreem gewelddadige groepering ISIS? En vooral: wat moeten we doen?

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Floris Visser

Floris Visser is de eerste Nederlandse regisseur die een opera heeft geregisseerd in het gerenommeerde Bolshoi-theater in Moskou. Een slopend avontuur. Het heeft een prachtige Cosi fan tutte van Mozart opgeleverd.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Naomi Velissariou

Naomi Velissariou is een jonge theatermaakster, die geldt als een van de beste van haar generatie. Ze speelt, regisseert en schrijft. In haar nieuwe voorstelling, I see you, laat ze zien dat de hel vandaag de blik van de anderen is.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Stef van Grieken

Stef van Grieken (28) is een industrieel ontwerper en programmeur die strijdt voor een open overheid: als de overheid de data waar zij over beschikt toegankelijk maakt voor iedereen, kan de samenleving daar maximaal van profiteren. Het internet als model voor een betere toekomst.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Rob Florijn

Veel ziekenhuizen hebben het moeilijk, maar Rob Florijn, voorzitter van de Raad van Bestuur van het Diakonessenhuis in Utrecht weet precies hoe je de kwaliteit van de ziekenhuiszorg kunt waarborgen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Henk van Houtum

Henk van Houtum is politiek geograaf, en heeft ernstige morele bedenkingen bij de manier waarop de Europese Unie haar buitengrenzen verdedigt. Er is schokkend bewijsmateriaal voor inhumane praktijken.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Liesbeth Noordegraaf

Liesbeth Noordegraaf is filosoof. Enige tijd geleden schreef zij een grondig essay over de manier waarop wij onze vrijheid als vanzelfsprekend ervaren. En daar schuilt een gevaar in: zonder wederkerigheid bestaat vrijheid niet.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Robert Vermeiren

Veel kinderen krijgen tegenwoordig het label ADHD of ADD opgeplakt. Vanzelfsprekend krijgen ze daar dan het medicijn Ritalin bij. Er lijkt sprake van wildgroei. Maar is dat ook zo? Jeugdpsychiater Robert Vermeiren geeft tekst en uitleg.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Typhoon

Hij is een van de beste rappers van Nederland. Glenn de Randamie (1984), alias Typhoon. Hij won al in 2004 de Grote Prijs van Nederland in de categorie R&B/hiphop. Nu is hij - eindelijk - bezig met zijn tweede album. Een staalkaart van zijn leven. Een bijzonder kleurrijk leven.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Mohammed Benzakour

Twee jaar geleden ontdekte schrijver Mohammed Benzakour op een zomerse avond in de Ardennen de wonderbaarlijke schoonheid van het bijenleven. Hij werd imker. Hij heeft nu één volk. Een volk dat net als alle andere bijenvolken ernstig bedreigd wordt.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Sarah van Sonsbeeck

Sarah van Sonsbeeck is architect en beeldend kunstenaar die werkt met het materiaal van de stilte. Het is haar muze. Hoe beter ze het leert kennen, des te mysterieuzer het wordt. Het levert fascinerend werk op waarbij ze speelt met het spreekwoord dat spreken zilver is, en zwijgen goud.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Zihni Özdil

Zihni Özdil is een jonge historicus met een polemische geest. Hij kiest frontaal de aanval tegen het institutionele racisme in Nederland. Dat is iets waar wij liever de ogen voor sluiten: wij pasteuriseren ons verleden.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Katja Staartjes

Katja Staartjes was de eerste Nederlandse vrouw die de top van Mount Everest bereikte. Haar nieuwste project was een weergaloze voettocht van 2.000 kilometer, dwars door de Himalaya. Lopen over de grens.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Robert Anker

Robert Anker behoort tot de beste romanschrijvers van Nederland. Met zijn laatste boek Schuim roept hij drie oer-Hollandse personages in het leven: de koopman, de dominee en de artiest. En de liefde heeft het laatste woord.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Rik Torfs

Rik Torfs werd in augustus 2013 gekozen tot rector van de Katholieke Universiteit Leuven. Een dwarse, geestige en oorspronkelijke denker, die houdt van paradoxen. Een gesprek over de goede universiteit, het goede leven en de minder goede dood.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Herman Hoekstra

Twaalf jaar geleden durfde Herman Hoekstra een van zijn patiënten, die ondraaglijk leed aan psychische aandoeningen, geen euthanasie te verlenen. Inmiddels denkt hij anders over de mogelijkheden die de euthanasiewet biedt.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Corinne Noordenbos

Corinne Noordenbos heeft een grote invloed gehad op de ontwikkeling van jonge fotografen. Ze heeft met name haar passie voor documentaire fotografie en het fotoboek overgedragen.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Adelheid Roosen

Voor De Correspondent gaat Lex Bohlmeijer in gesprek met bijzondere mensen die zelden gehoord worden. Adelheid Roosen is een van de origineelste theatermakers van dit ogenblik. Zij transformeert met haar nieuwe project De Oversteek de Stadsschouwburg tot een buurthuis. Om te dromen van een betere wereld.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Yvonne Zonderop

Journalist en bestuurder Yvonne Zonderop schetst een opmerkelijk nauw verband tussen de ontzuiling en opkomend populisme. Wat blijkt: Nederland is veranderd in een klassenmaatschappij. Het zal daarbij aankomen op ons improvisatievermogen: we zullen telkens wisselende verbanden moeten aangaan en daarbij iedere keer opnieuw op elkaar moeten afstemmen - net als bij jazz.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Franca Treur

Franca Treur publiceerde in januari haar tweede roman, De Woongroep, met een scherp en ironisch oog voor de ideologische leegte waarin haar generatie terecht is gekomen na de ontzuiling.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Robert Went

Economen houden niet van het doen van voorspellingen, maar Robert Went (Den Haag, 1955) is een man om in de gaten te houden. Het grote publiek kent hem minder goed, omdat hij niet aanschuift bij de dagelijkse talkshows. Hij doet zijn werk in de relatieve luwte van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), op een steenworp afstand van het Binnenhof.

Lex Bohlmeijer - in gesprek met Freek Salm

Hij gaat zonder aanzien des persoons om met zware criminelen, gemeente-ambtenaren, heroïnehoertjes, burgemeesters. Freek Salm (Den Helder, 1947) is extern adviseur en projectleider van gemeentes op het gebied van geweld en leefbaarheid. Zijn geuzennaam: manager van de rafelrand.