De Prehistorie van Nederland

"Kijken" in het brein van primaten

In deze aflevering spreken Thomas Verhage en Tanne van der Wal met professor dokter Karline Janmaat over de wortels en de vruchten van ons primatenbrein. Hierin vertelt ze onder andere over haar gedragsonderzoek bij primaten in het wild en in de dierentuin Artis en over haar onderzoek bij de Mbendjele in Congo.

Column Sebbe Pol Publieke Werken

De Column van Sebbe Pol over Publieke Werken voor de uitzending de Plek van het centraal station.

Lessen van de jonge wetenschapper

In deze ongewone uitzending van radio Swammerdam bespreekt Tanne van der Wal een week als PhD student aan de universiteit van Amsterdam. Ook spreken we redactieleden en PhD studenten over de wetenschap; wat is er mooi, maar ook, wat kan er veranderen.

Stadsplanning in 19e eeuws Amsterdam: het debat over het Centraal Station

Deze uitzending gaat over de ontstaangeschiedenis van het Centraal Station Amsterdam. Met als voornaamste vraag: waarom staat dit station eigenlijk waar het staat, de stad als een 'muur' afschermend van het IJ? Joost Ingen-Housz bespreekt met socioloog en historicus Eric Duivenvoorden het beslissingsproces dat voorafging aan de bouw van het station, en de verschillende alternatieve locaties die door de gemeente besproken zijn, zoals de Albert Cuypstraat of de omgeving van het Leidseplein.

Column Milan Teunissen van Manen: Veroudering

De Boomkikker en de Eendagsvlieg

Veroudering

Waarom verouderen we en wat kunnen we doen om dit verouderingsproces tegen te gaan? In deze uitzending gaat Thomas Verhage in gesprek met professor dr. dr. Andrea B. Maier over allerlei aspecten van veroudering.

De Kracht van Platforms: over Airbnb en Zorgplatforms

In de uitzending van zondag 15 mei luistert u naar een gesprek met sociaal wetenschappers Jelke Bosma en Eva Mos. Beiden promoveren binnen het onderzoeksproject 'Platform Labour' van de Universiteit van Amsterdam. Het project onderzoekt hoe platforms institutionele actoren zijn geworden, die een belangrijke impact kunnen hebben op relaties tussen burgers, markt en staat, en daarmee de macht hebben om kwetsbaarheden creëren of juist om die te versterken. Jelke Bosma focust zich daarbij op kort termijn verhuurplatforms, waaronder Airbnb, en Eva Mos houdt zich bezig met zorg- en welzijnsplatforms. De presentatie werd verzorgd door Teuntje van Heese en Thomas Verhage. De techniek was door Lilian Kingma.

Column Renee van Amerongen: Seksualiteit Bij Dieren En Kinderen

Column Renee van Amerongen: Seksualiteit Bij Dieren En Kinderen by Radio Swammerdam

Seksualiteit Bij Dieren En Kinderen

De lente is volop aangebroken en dat betekent dat de velden weer vol staan met kleurrijke bloemen en mekkerende lammetjes. Ook wel het verhaal van de bloemetjes en de bijtjes! In deze uitzending gaan Thomas Verhage en Tanne van der Wal in gesprek met twee deskundigen die hier alles vanaf weten. Willy van Strien is bioloog en wetenschapsjournalist en zij heeft een boek geschreven over seksuele strategisch gedrag bij verschillende dieren, getiteld het Penisduel. De andere gast, Sanderijn van der Doef, is psycholoog en seksuoloog en zal ons meer vertellen over de ontwikkeling van seksualiteit bij kinderen en jongeren. Sanderijn is de schrijfster van de boeken ‘Can I have Babies Too?’ en ‘Going Beyond “The Talk”, uitgeven door Jessica Kingsley Publisher in Londen. Kijk voor meer informatie over Willy of San op hun websites, www.willyvanstrien.nl en www.sanderijnvandoef.nl

Vervolgde componisten in de Tweede Wereldoorlog

'Nach Auschwitz ein Gedicht zu schreiben ist barbarisch' schreef de Duitse filosoof Adorno. Onder dat motto richten Nederlanders zich na de oorlog af van de muziek van een 'verloren generatie'. Zo vergaten we lange tijd de rijkdom en veelzijdigheid van de Nederlandse muziek van daarvoor. Middels digitalisering van veel archieven en het analyseren van data in speciaal ontwikkelde software is musicoloog Carine Alders instaat een reconstructie te maken van wat we op muzikaal gebied door de oorlog allemaal zijn kwijtgeraakt. Een gesprek met de onderzoekster en aandacht voor bijzondere klanken uit het verleden.

De Historie van ons Koningshuis

De dag die je wist dat zou komen is eindelijk hier: radio Swammerdam duikt de historie van het koningshuis in. Promovendus Fons Meijer neemt ons terug naar het vaderland in de 19e eeuw, waar Willem I, II, en III koning waren van Nederland. Hoe is ons koningshuis ontstaan, waarom de Oranjes, en hoe speelden zij in op rampspoed in het land destijds? Je hoort het in deze speciale thema uitzending van Radio Swammerdam.

Column Sebbe Poll: Oekraïne

Column Sebbe Poll: Oekraïne by Radio Swammerdam

Oekraïne: de Holocaust in Zjytomyr

Het is wéér oorlog in Oekraïne. Tobias Wals doet onderzoek naar drie groepen inwoners van de Oekraïense stad Zjytomyr vóór, tijdens en na de tweede wereldoorlog. Sommigen kwamen terecht in Centraal-Azië en weer anderen konden pas terugkeren uit Berlijn in de jaren vijftig. In deze uitzending meer over hun lot en kort over de huidige vluchtelingenstroom. En als troost: muziek, honden en Pepsi. Oekraïense muziek uit deze uitzending: Alina Pash - Bitanga https://www.youtube.com/watch?v=_JyTolNxJ5I Dakha Brakha - Im tanzen liebe https://www.youtube.com/watch?v=yQTbLM-K0hE

Verbetering van de voedselindustrie op maatschappelijk en wetenschappelijk niveau

Hoe voeden we de alsmaar groeiende populatie? Wat is de rol van de wetenschap en welke voedselsystemen zijn te onderscheiden. In deze aflevering spreekt redacteur Tanne van der Wal met PhD student Ruy Kortbeek over de veredeling van de wilde tomaat en met boer en voedselsysteem specialist Jur Jacobs over slow food en het boeren in de praktijk.

Column Aafke Kok: Verbetering van de voedselindustrie op maatschappelijk en wetenschappelijk niveau

Column Aafke Kok: Verbetering van de voedselindustrie op maatschappelijk en wetenschappelijk niveau by Radio Swammerdam

Verbetering van de voedselindustrie op maatschappelijk en wetenschappelijk niveau

Hoe voeden we de alsmaar groeiende populatie? Wat is de rol van de wetenschap en welke voedselsystemen zijn te onderscheiden. In deze aflevering spreekt redacteur Tanne van der Wal met PhD student Ruy Kortbeek over de veredeling van de wilde tomaat en met boer en voedselsysteem specialist Jur Jacobs over slow food en het boeren in de praktijk.

Column Sebbe Poll: Leve De Afhankelijkheid

De column die Sebbe Pol schreef voor de uitzending van 27 maart 2022 over relatieproblemen, hechting en relatietherapie.

Relatieproblemen, hechting en relatietherapie

Wanneer is een ruzie met je partner een relatieprobleem? En wanneer ga je in relatieherapie of kan je het beter gewoon uitmaken? Vragen die u misschien wel eens met vrienden bespreekt, maar ook vragen waar de wetenschap antwoorden op heeft! Deze antwoorden hoort u in de aflevering van 27 maart 2022, waar Teuntje van Heese en Lilian Kingma met dr. Henk Jan Conradi spreken, assistant professor Klinische Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en tevens psychotherapeut. In de uitzending hebben zij het over het ontstaan en de impact van relatieproblemen en hoe dit relateert aan hechting in de kindertijd. Ook relatietherapie komt aan bod, waarbij het belang van fysiek contact naar voren komt. De techniek van deze uitzending werd verzorgd door Tanne van der Wal. De column is verzorgd door Sebbe Poll.

Column Anne-Fleur Schep: Mecenaat

Column Anne-Fleur Schep: Mecenaat by Radio Swammerdam

Mecenaat: hoe kunst gefinancierd zou moeten worden

Een mecenas is iemand die zich opricht als beschermer van de kunsten. Sinds 2020 bestaat er een leerstoel mecenaatstudies aan de Universiteit Utrecht om de relaties tussen gevers en kunstenaars of kunstinstellingen te onderzoeken. In deze uitzending bespraken we de betekenis van geven voor cultuur in Nederland met zelfstandig onderzoeker Renee Steenbergen en Voordekunst directeur Kristel Casander.

Column Renee van Amerongen: Toeval II

Column Renee van Amerongen: Toeval II by Radio Swammerdam

Toeval II: De Ervaring van Toeval

In deze tweede aflevering over toeval bespreekt psycholoog en neurowetenschapper dr. Michiel van Elk wanneer en waarom mensen gebeurtenissen als toevallig ervaren, en legt hij uit hoe het komt dat mensen zich vaak niet bij toeval neer kunnen leggen, maar graag naar een verklaring zoeken.

Column Gabriella Darmasaputra: Nederland Onder Water

Column Gabriella Darmasaputra: Nederland Onder Water by Radio Swammerdam

Nederland Onder Water

In deze uitzending gaan Thomas Verhage en Mariël Doedens in gesprek met Toon Haer en Jantsje Mol over de overstromingsisico’s waar Nederland in de toekomst mee te maken gaat krijgen. Toon is expert op het gebied van water- en klimaat risico en zal vertellen hoe groot het probleem van een alsmaar stijgende zeespiegel is voor Nederland. Jantsje zal vertellen over haar onderzoek waarin virtual reality proefpersonen meer laat investeren in het overstromingsbestendig maken van hun huizen.

Ontwikkelingsbiologie in museum Vrolik

In deze uitzending reizen redacteurs Tanne van der Wal en Teuntje van Heese af naar het museum Vrolik in het UMC AMC en spreken daar conservator Laurens de Rooy over deze bijzondere collectie preparaten, hoe deze tot stand kwam in de 19e eeuw, hoe er toen naar werd gekeken en hoe we er nu naar kijken. Ook bespraken ze een aantal bijzondere stukken, ben jij bijvoorbeeld benieuwd wat mensen in die tijd op hun arm getatoeëerd hadden? Luister nu terug.

Virtual reality en geschiedenis: 4D Research Lab

Kan je geschiedenis tot leven wekken? Anke Spekman en Mariël Doedens gingen op bezoek bij het 4D Research Lab en praatten met Patricia Lulof, Jitte Waagen en Tijm Lanjouw over digitale archeologie, drones en 3D visualisaties. Een voorbeeld van een 3D reconstructie ziet u hier(filmpje van Vlooienburg/Waterlooplein): https://www.youtube.com/watch?v=HuHrrle1kWs

Column Sebbe Poll: Nieuwkomers

De column van de uitzending van 13 februari 2022, geschreven door Sebbe Poll.

Van wie is ons Land? Over Territorialiteit en Immigratie

"Hún Brussel, óns Nederland" was de titel van het partijprogramma van de PVV in 2012. Ook de afgelopen jaren gebruikten rechts populistische partijen slogans waarin grondgebieden als collectief eigendom worden geformuleerd. In deze uitzending van Radio Swammerdam spreekt Teuntje van Heese met Tom Nijs over zijn binnenkort te verdedigen proefschrift, getiteld This place is ours - Collective psychological ownership and its social consequences. Hiervoor onderzocht hij of, hoe en waarom het idee dat een grondgebied tot een bepaalde groep behoort, verschillende sociale consequenties kan hebben, waaronder negatieve sentimenten ten aanzien van immigranten in Nederland. Dit proefschrift is onderdeel van het OWNERS project, waarvoor een subsidie van de Europese Onderzoeksraad (ERC)werd toegekend aan Dr. Borja Martinović (Universiteit Utrecht). https://owners-ercproject.eu/

Column Annefleur Schep: Toeval

De column van Annefleur Schep over toeval

Toeval I

Hoogleraar mathematische fysica Dr. Klaas Landsman schreef over toeval in de biologie, de natuurkunde, de filosofie en het dagelijks leven. In deze uitzending gaat hij in op vragen zoals: Heeft toeval een objectief bestaan? Wat voor betekenis moeten we hechten aan de toevallige oorsprong van onze liefdes? Waarom doen dobbelstenen niet aan toeval? Waarom doet licht dat door een ruit gereflecteerd wordt dat wel? Veel luisterplezier, en deel uw eventuele meningen over toeval n.a.v. de uitzending met ons via [email protected] De volgende wetenschapper in de driedelige serie over toeval is neurowetenschapper dr. Michiel van Elk. Op 13 maart zal hij ingaan op de vraag hoe het 'magisch' denken van de mens in een hoofdzakelijk areligieuze maatschappij is te verklaren.

Column Renee van Amerongen: De Prehistorie van Nederland

Column Renee van Amerongen: De Prehistorie van Nederland by Radio Swammerdam

De Prehistorie van Nederland

Het verleden wordt getekend door wereldoorlogen, revoluties en politieke hoogtepunten. Een deel van het verleden waar meestal minder aandacht aan wordt besteed, is de prehistorie. Het belangrijk om niet te vergeten dat de mens het grootste deel van zijn bestaan heeft geleefd onder de omstandigheden van de prehistorie en dat deze periode een grote impact heeft gehad op de mens van vandaag de dag. In deze uitzending spreken Thomas Verhage en Pelle Yntema met dr. Arjan Louwen over alles wat er bekend is uit archeologisch onderzoek in Nederland. Van Neanderthaler tot Romeinen, alle prehistorie komt aan bod deze uitzending.

Column Gabriella Darmasaputra: HIV in Nederland en Tanzania

Column Gabriella Darmasaputra: HIV in Nederland en Tanzania by Radio Swammerdam

HIV in Nederland en Tanzania

Hoe gaat het met de HIV-zorg vandaag de dag? Hoogleraar Marc van der Valk licht ons in deze uitzending in over de situatie in Nederland. Met medisch antropoloog Josien de Klerk praten we over haar onderzoek in Tanzania en ze vertelt meer over ethische dilemma’s tijdens veldwerk.

Column Milan Teunissen van Manen: Amsterdam Kraakstad

Column Milan Teunissen van Manen: Amsterdam Kraakstad by Radio Swammerdam

Amsterdam Kraakstad

Nieuw Elan in de Kraakbeweging! Afgelopen najaar kraakte leden van actiegroep pak mokum terug voormalig Hotel Marnix aan de Marnix straat. In deze aflevering spraken we met Stadshistoricus Tim Verlaan en Charlie van actiegroep Pak Mokum terug over het hoe en waarom van kraken en of er voor kraken nog wel toekomst is in de moderne stad. Daar bleek onder andere de Amerikaanse filosoof Marshall Berman heet en ander over te vinden.

Column Annefleur Schep: Het Kerstverhaal Door De Tijd Heen

Column Annefleur Schep: Het Kerstverhaal Door De Tijd Heen by Radio Swammerdam

Het Kerstverhaal Door De Tijd Heen

Met Kerst vieren we de geboorte van Jezus, meer dan twee duizend jaar geleden. Maar waar komen de os en de ezel vandaan in het kerststalletje? En is Jezus geboren in een grot of een stal? In deze uitzending van Radio Swammerdam wordt verteld hoe het kerstverhaal en de iconografie van het kerstverhaal tot stand gekomen zijn. Te gast zijn emeritus hoogleraar dr. Jan Willem van Henten en dr. Esther Mulders. Zij vertellen u alles over de geschreven bronnen en afbeeldingen van de geboorte van Jezus en plaatsen deze in de tijd waarin deze bronnen ontstaan zijn.

Column Sebbe Poll: Zwaartekracht en Donkere Materie

Column Sebbe Poll: Zwaartekracht en Donkere Materie by Radio Swammerdam

Zwaartekracht En Donkere Materie

Ik zie ik zie wat jij niet ziet en het is donkere materie. In deze aflevering spreekt Tanne van der Wal samen met Thomas Verhage met sterrenkundige en natuurkundige dr. Margot Brouwer. Ze vertelt in deze uitzending over hoe je aan de hand van zwaartekracht onderzoek kan doen naar de aanwezigheid van donkere materie in andere sterrenstelsels. Hierbij komen ook de theorieën van Einstein en Newton aan bod. Meer informatie over Margot Brouwer kunt u vinden op haar website: https://www.margotbrouwer.nl/

Column Gabriella Darmasaputra - Verloskundige Wetenschap

Column Gabriella Darmasaputra - Verloskundige Wetenschap by Radio Swammerdam

Verloskundige Wetenschap

Te gast in deze uitzending is prof. dr. Ank de Jonge, ze is als eerste verloskundige benoemd tot hoogleraar verloskundige wetenschap aan het Amsterdam UMC en is dé expert op het gebied van de verloskundige wetenschap in Nederland. Dr. Carola Groenen is net gepromoveerd en vertelt over de nieuwe wetenschappelijke inzichten die voortkomen uit haar promotie onderzoek. Vera Mertens van Zelfbewust Zwanger ligt toe hoe de stem van de zwangere vrouw doorklinkt in onderzoek en beleidsvorming. De uitzending wordt gepresenteerd door Mariël Doedens en de techniek is in handen van Thomas Verhage. Ook hoor je een mooie column van Gabriella Darmasaputra. P.S. Tijdens een uitzending van Radio Swammerdam worden er in Nederland 20 baby’s geboren! (Uitgerekend op basis van het verwachtte aantal baby’s dat geboren wordt in 2021 volgens het CBS rekening houdend met de corona geboortegolf.) Wil je meer weten over de wetenschap achter een zwangerschap? Neem dan eens een kijkje op het Childbirth Network: https://www.childbirthnetwork.nl/ Meer informatie over stichting Zelfbewust Zwanger vind je hier: https://zelfbewustzwanger.nl/ Of duik in het proefschrift van Carola Groenen: https://books…

Column Milan Teunissen van Manen Zingeving

Column Milan Teunissen van Manen Zingeving by Radio Swammerdam

Zingeving

In deze uitzending legt filosoof, theoloog en religiewetenschapper Laurens ten Kate uit wat zingeving tegenwoordig precies inhoudt, wordt er ingegaan op hoe zingeving door de tijd heen veranderd is, en bespreken we het verschil in zingeving binnen en buiten religies.

Column Afrika In Kunst En Wetenschap

De Column door Aafke kok

Afrika In Kunst En Wetenschap

Moet je je anno 2021 als westers kunstenaar of wetenschapper nog wel bezig houden met kennisproductie over Afrika? En wat kunnen beide disciplines daarbij van elkaar leren? Een gesprek met fotograaf Lard Buurman en antropologe dr. Mirjam de Bruijn van de Universiteit Leiden over auteurschap , dekolonisatie en co-creatie.

Column genocide en het genocidale proces

Column genocide en het genocidale proces by Radio Swammerdam

Genocide en het genocidale proces

Wat is genocide? Een gesprek met antropoloog Anthonie Holslag over onder meer over het genocidale proces en seksueel geweld.

Column Annefleur Schep - Wijn

De column van de uitzending op 7 november over wijn, geschreven door Annefleur Schep.

Reportage - Vinificatie en Wetenschap in de Wijnwereld

In deze uitzending luistert u naar een reportage, opgenomen op het Betuws Wijndomein. Hier gaan Teuntje van Heese en Mariel Doedens in gesprek met moleculair bioloog Koen Klemann over vinificatie en de rol van wetenschap in de wijnwereld. Zij nemen een kijkje in de wijngaard, krijgen inzicht in het complexe proces van wijn maken en er wordt uiteraard geproefd! https://wijnwetenschap.nl/ https://www.betuwswijndomein.nl/

Column Sebbe Poll

Column Sebbe Poll by Radio Swammerdam

Burn-out en identiteitscrisis vanuit filosofisch perspectief

Tegenwoordig lijkt de burn-out zo wijdverspreid te zijn als een ons allen welbekend virus. Toch bestaat in de medische wereld verwarring over wat een burn-out precies is. Volgens dr. Coolen hangt de prevalentie van burn-out samen met het feit dat mensen tegenwoordig hun identiteit moeten ontlenen aan een verhaal dat ze over zichzelf vertellen. Op het moment dat mensen niet in staat zijn om dit 'levensverhaal' voor anderen én zichzelf vol te houden, belanden ze in de identiteitscrisis die de medische wereld associeert met burn-out. Coolen pleit ervoor hier gemeenschappelijk een oplossing voor te vinden, in plaats van de verantwoordelijk louter op de schouders van de persoon met burn-out te leggen.

De invloed van de stad op depressie

Het leven in de stad kan druk en hectisch zijn en veel stress met zich meebrengen. Als je de huidige mannier van leven vergelijkt met die van mensen tienduizenden jaren geleden zul je gigantische verschillen zien en kan je je afvragen of wij wel “gemaakt zijn” voor die huidige omstandigheden. Worden we depressief van het wonen in een stad? En komt dat omdat we niet goed aangepast zijn aan deze nieuwe omgeving? In deze aflevering gaan Thomas Verhage en Tanne van der Wal hier op in. Te gast zijn Annemie Ploeger, assistent professor op UvA op de afdeling ontwikkelingpsychologie en Junus van der Wal, promovendus bij het onderzoekszwaartepunt Urban Mental Health van de UvA.

Column van Renée van Amerongen over Depressie

De Column van Renee van Amerongen

Column Milan Teunissen van Manen: Biodivers en veganistisch eten

Column van Milan Teunissen van Manen uit de aflevering over biodiversiteit en milieufilosofie van 10 oktober 2021.

Met uitsterven bedreigd: over biodiversiteit en milieufilosofie

Veel soorten zijn met uitsterven bedreigd en door klimaatverandering worden dat er steeds meer. Maar is dat eigenlijk erg? En zou de mens ook kunnen uitsterven? In deze aflevering gaan bioloog Gerard Oostermeijer van de Universiteit van Amsterdam en filosoof Floris van den Berg van de Universiteit Utrecht in gesprek over biodiversiteit, milieufilosofie en de toekomst van de mens met Lilian Kingma en Anke Spekman.

Column Aafke Kok Klimaatverandering en Migratie

Column Aafke Kok Klimaatverandering en Migratie by Radio Swammerdam

Klimaatverandering En Migratie

Massamigratie als gevolg van klimaatverandering? 1 en 1 is 2 zou je zeggen. Maar wat leren we van de mensen die in risico gebieden als Bangladesh en op kleine eilanden leven? En hoe combineer je informatie uit grote datasets met empirisch onderzoek? Universitair hoofddocent en Vidi-onderzoeker aan de onderzoeksgroep milieubeleid van de Universiteit Wageningen Ingrid Boas is te gast.

Genocide

Genocide? Holocaust? In deze uitzending meer over slachtoffers, omstanders en daders. Hoogleraar Holocaust en Genocide studies UvA en senior onderzoeker NIOD Ugur Ungor is te gast.

Column Teun Dominicus: Academische Cultuur en Open Science

Column Teun Dominicus: Academische Cultuur en Open Science by Radio Swammerdam

Academische Cultuur en Open Science

In de laatste uitzending van het 2020/2021 seizoen van Radio Swammerdam spreekt redacteur Tanne van der Wal met Dr. Victor Hoornweg en Sicco de Knecht over academische cultuur en open science. Wordt de wetenschap tegengehouden door de huidig geldende wetenschappelijke normen? Staat de wetenschappelijke discussie nog wel centraal? Hoe kan de wetenschap beter samenwerken met de maatschappij? Dat en meer wordt besproken in deze uitzending.

Kansenongelijkheid in het onderwijs en High Dosage Tutoring

De veelbesproken documentaireserie Klassen deed de discussie rondom kansenongelijkheid in het onderwijs in Nederland weer oplaaien. De documentaire schetst op een indrukwekkende manier dat de thuissituatie van leerlingen, van grote invloed is op de hun schoolprestaties en daarmee op hun eindadvies. Ook onderzoeksrapportages bevestigen dit al geruime tijd. De Onderwijsraad trekt al een paar jaar de conclusie dat leerlingen met dezelfde cognitieve capaciteiten, maar met verschillende achtergronden, niet op hetzelfde onderwijsniveau terecht komen. Over dit probleem gaat presentator Teuntje van Heese samen met co-presentator Mariël Doedens in gesprek met socioloog dr. Sara Geven. Ook spreken zij met socioloog dr. Bo Paulle over de interventie high dosage tutoring, bedoeld om de positie van kansarme kinderen te verbeteren. De column van deze week is van Aafke Kok. Op www.uva.nl/sepp vindt u meer informatie over de onderzoeksresultaten van de HDT pilots.

Wetenschap in de Keuken

Koken doen we allemaal weleens, of we er nou aanleg voor hebben of niet. Maar hoe bewust zijn we ons van de wetenschappelijke processen die aan de basis liggen van de heerlijk gebakken aardappels of perfect gekarameliseerde uien op ons bord? Henok Tesfai en Mariël Doedens hadden het zondag over het koken van aardappels, sous vide en de wereld van de moleculaire gastronomie met Jan Groenewold. Jan is een fysische chemicus met een liefde voor lekker eten, en helpt als co-auteur van het boek 'Keukenlab' mensen beter te koken met wetenschap. Pak een lekker bord met eten, en luister de uitzending nu terug!

Kaas en drop

Drop en kaas staan, samen met bijvoorbeeld tulpen, wiet, fietsen, molens, en kringverjaardagen, te boek als ‘typisch Nederlands’. Maar zijn ze wel zo Nederlands als we denken? Over hoe deze etenswaren symbolen van onze nationale identiteit zijn geworden en over wat hun geschiedenis is hebben onze redacteuren Bobby Uilen en Lianne Hooijmans het in deze uitzending met Marieke Hendriksen. Marieke is wetenschaps- en cultuurhistoricus, verbonden aan de onderzoeksgroep NL-Lab van de KNAW, en is gespecialiseerd in materiële en zintuiglijke geschiedenis. We hebben het onder andere over hoe drop actief in de markt werd gezet als snoep voor mannen, en over de koloniale geschiedenis van Hollandse kaas. Zoetekauw of kaaskop (of gewoon hobby-historicus), voor ieder wat wils in deze aflevering van Radio Swammerdam!

Column Teun Dominicus: Eenzaamheid

De column van de uitzending op 30-05-2021 werd geschreven door Teun Dominicus.

Eenzaamheid

Eenzaamheid: om het woord kunnen we de afgelopen tijd niet meer heen en iedereen herkent het knagende gevoel wel. Maar wat is eenzaamheid precies en hoe ontstaat het? In deze uitzending gaan presentatoren Teuntje van Heese en Tanne van der Wal in gesprek met onderzoekers Dr. Marlies Maes en Dr. Luzia Heu. Met Marlies Maes bespreken zij hoe eenzaamheid in de psychologie geduid wordt, wat de gevolgen van eenzaamheid zijn en waar het ongemak rondom het onderwerp vandaan komt. Luzia Heu analyseert het onderwerp vanuit de cross-culturele psychologie en vertelt ons over de verschillen in eenzaamheid in individualistische en collectivistische samenlevingen. De column van deze week is geschreven door Teun Dominicus.

Oncologie

Oncologie by Radio Swammerdam

Column Renée van Amerongen: Muzikaliteit bij dieren

Column Renée van Amerongen: Muzikaliteit bij dieren by Radio Swammerdam

Muzikaliteit bij dieren

“Talking about music is like dancing about architecture” wordt weleens gezegd. Toch is muziek iets waar mensen graag mee bezig zijn en dus ook graag (in een radio uitzending) over praten. Je hoeft geen conservatorium student te zijn om iets met muziek te hebben. De mens is een muzikale soort stelt Henkjan Honing, hoogleraar muziekcognitie aan de Universiteit van Amsterdam. Maar zijn alleen wij mensen muzikaal en is dat iets wat ons uniek maakt of zijn dieren dat misschien ook? Redacteuren Mariël Doedens en Lianne Hooijmans spreken in deze aflevering van Radio Swammerdam over het onderzoek naar deze vraag. Verder vertelt Renée van Amerongen ons in haar column over de muzikale strijd op haar lab, we leren over de muzikale kaketoe Snowball, muziek en de evolutie en Lianne ontdekt dat ze muzikaler is dan ze dacht… Snowball de dansende kaketoe: https://www.youtube.com/watch?v=N7IZmRnAo6s Het spel ‘hooked on music – eurovision’ kan je nu spelen op: www.amsterdammusiclab.nl Meer informatie over het boek ‘Aap slaat maat’ vind je op: https://www.iedereenismuzikaal.nl/x/aap-slaat-maat.html

Reportage "Zuid-Afrika aan de gracht"

Redacteuren Bauke Kok en Lianne Hooijmans zijn op bezoek bij het Zuid-Afrikahuis: hét cultuur en kenniscentrum over Zuid-Afrika in de Lage Landen. We spreken met Bart de Graaff, historicus, documentairemaker en schrijver met een bijzondere belangstelling voor Zuid-Afrika. Hij leidt ons rond in het huis en vertelt ons over bijzondere geschiedenis van het Zuid-Afrikahuis en de Zuid-Afrikaanse taal.

De Zuid-Afrikaanse taal en geschiedenis

Misschien ken je woorden zoals ‘hijsbakkie’ en ‘muurprop’ wel, en het mag geen verrassing zijn dat de Zuid-Afrikaanse taal innig is verweven met de koloniale geschiedenis van het gebied. Maar wat betekent dit voor het gebruik van de taal, de literatuur en de identiteit van de Afrikaners? En bestaat er een toekomst voor deze taal in het moderne Zuid-Afrika na de apartheid? Dit bespreekt onze redacteur Lianne met Toni Banov, promovendus aan de Universiteit van Zagreb bij de Afdeling Neerlandistiek. Toni laat ons kennismaken met de Zuid-Afrikaanse auteur Karel Schoeman die ongehoorde stemmen laat doorklinken in zijn historische romans. En verder luisteren we vandaag in de tweede helft van de uitzending naar de reportage “Zuid-Afrika aan de gracht” over het Zuid-Afrikahuis, hét cultuur en kenniscentrum van Zuid-Afrika in de lage landen. Dit sal 'n propvol uitsending wees!

Column Milan Teunissen van Manen: De Archeologische Site

Column van Milan Teunissen van Manen, getiteld 'De Archeologische Site', uit de aflevering over osteoarcheologie van 2 mei 2021.

Osteoarcheologie

Nu terug te luisteren: onze aflevering over osteoarcheologie, de opgraving en studie van menselijke resten in archeologische context. Hierover gingen we in gesprek met archeologen Menno Hoogland en Rachel Schats van de Universiteit Leiden, die samenwerkten bij opgravingen in het Caribisch gebied en in ons eigen kikkerlandje. Menno vertelt over zijn expeditie naar Spitsbergen in de jaren ‘80, waar hij een begraafplaats van Nederlandse walvisvaarders ontdekte, en Rachel vertelt over haar hypothese dat malaria wel eens een van grotere invloed op de Middeleeuwse volksgezondheid geweest zou kunnen zijn dan de pest – een hypothese die ze nu aan het testen is door een omvangrijk onderzoek naar botten van Middeleeuwse Nederlanders te doen. De column van deze aflevering is van Milan Teunissen van Manen, die speciaal voor de gelegenheid een lied herschreef en inzong! Dat en veel meer hoor je in deze uitzending, gepresenteerd door Bobby Uilen en Henok Tesfai.

Column Aafke Kok: Museumquotum

Column van Aafke Kok bij de aflevering 'Roofkunst'. Aafke Kok werkt als eindredacteur bij Bionieuws

Roofkunst

Iedereen die ooit naar een museum is geweest heeft ze weleens gezien. Prachtige schilden, verkleurde boeddha beeldjes, of zelfs een gouden sarcofaag. Objecten gestolen uit verre oorden, vanuit de andere kant van de wereld terechtgekomen in een vitrine, vaak met niet meer dan één zinnetje als beschrijving. Hoe is het Nederlandse sentiment rondom deze roofkunst veranderd over de jaren? Hoe kijken de gekoloniseerde bevolkingen naar deze objecten? En wat zijn de juridische belemmeringen als het gaat om restitutie? Henok en Anke hebben het er over met Mirjam Hoijtink, assistent professor Cultural Sciences aan de UvA en Evelien Campfens, post-doc onderzoeker aan de Universiteit Leiden en cultural heritage law specialist. Ook vertelt columnist Aafke Kok over haar zoektocht naar een nieuw favoriete museum!

Column Soesja van Wijgerden: Sublime Imperfections

Column Soesja van Wijgerden: Sublime Imperfections by Radio Swammerdam

Imperfecties

Imperfecties: soms vinden we ze mooi. Denk aan hipstercafé's of gaten in spijkerbroeken. De esthetiek van de imperfectie is niet weg te denken uit ons alledaagse leven. Fabienne Rachmadiev en Ellen Rutten van het onderzoeksproject Sublime imperfections vertellen er meer over. Tevens een primeur! Ons nieuwe redactielid Teuntje schoof voor de eerste keer aan als co-presentator. Soesja van Wijgerden schreef de column, over o.a. de perfecte honingbij.

Overstromingen in Indonesië II: Jakarta

Deze uitzending is een vervolg op Overstromingen in Indonesië I waarin we het onder andere hadden over bodemdaling als een belangrijk oorzaak van overstromingen en over het aanplanten van mangrovebossen als een van de oplossingen. In deze uitzending bespreken we overstromingen in de hoofdstad van Indonesië: Jakarta. Wat doen Nederlandse experts in Jakarta om het tij te keren? Deze vraag bespreken Mariël Doedens en Tanne van der Wal in deze uitzending. Dat doen ze niet alleen: te gast zijn Gertjan Geerling en Bastien van Veen, beide werkzaam bij Deltares; een onafhankelijk kennisinstituut voor toegepast onderzoek op het gebied van water en ondergrond. Bastien van Veen woont en werkt in Indonesië en geeft via de internationale verbinding een unieke beschrijving van Jakarta. Verder hebben we het over de rol van afval in het ontstaan van overstromingen. We luisteren naar fragmenten van antropologe Roanne van Voorst die een jaar in een sloppenwijk in Jakarta leefde. En we hebben het over de soms uitdagende samenwerking met de Indonesische regering.

Column Jouke Huijzer: recht en gedrag

Column Jouke Huijzer: recht en gedrag by Radio Swammerdam

Recht en gedrag

Deze uitzending gaat over recht en gedrag. Waarom houden mensen zich niet aan de wet? En hoe ontstaan valse bekentenissen? Dat zijn vragen waar het recht geen antwoord op heeft maar waarvoor we te rade moeten gaan bij de sociale wetenschappen. Lianne en Tanne gaan in gesprek met We bespreken over rechtspsycholoog Malouke Kuiper (UvA) en criminoloog Robin Kranendonk (VU en NSCR) de manier waarop de sociale wetenschappen kunnen bijdragen aan de rechtspraktijk en werpen we de vraag op waarom gedragswetenschappelijk onderzoek nog niet veel gebruikt wordt in de juridische wereld. De column komt deze week van Jouke Huijzer.

Column Jouke Huijzer: Overstromingen in Indonesië

Column Jouke Huijzer: Overstromingen in Indonesië by Radio Swammerdam

Overstromingen In Indonesië I: Een duurzame aanpak

Indonesië heeft regelmatig te maken met overstromingen. Voor miljoenen inwoners staat het water aan de lippen. Hoe komt dat? En wat doen Nederlandse experts om het tij te keren? Hans Middelkoop is fysisch geoloog en hoofd van the water, climate and future Deltas hub van de Universiteit Utrecht. Dolfi Debrot is Tropische Marine Ecoloog aan de Wageningen Universiteit en werkt aan het herstel van mangrove bossen Java. Ze praten in deze uitzending met redacteuren Mariël Doedens en Henok Tesfai over het complexe probleem van overstromingen in Indonesië. De column is geschreven door Jouke Huijzer.

Column Milan Teunissen van Manen: taal

Column Milan Teunissen van Manen: taal by Radio Swammerdam

Taal: historie en technologie

Anke deelt haar favoriete Albanese woord (ha) en Tanne vraagt of we ooit één en dezelfde taal zullen spreken. Wiskundige en taalkundige Milan Lopuhaä-Zwakenberg en hoogleraar Germaanse taalkunde Arjen Versloot vertellen via Zoom meer over historische taalkunde. Een uur vol grappige taalfeitjes, van Albanië tot Friesland!

Stress

Hoe kan jouw corona kapsel bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek naar stress? Waarom zijn millenials zo uitermate gevoelig voor burnouts? In deze aflevering spreken redacteurs Tanne van der Wal en Lianne Hooijmans met psycholoog Thijs Launspach en neurobiologen Paul Lucassen en Harm Krugers.

Column Tessa Sparreboom: Stadsleven en geestelijke gezondheid

Tessa Sparreboom is redacteur bij Propria Cures.

Stadleven en geestelijke gezondheid

Op dit moment leeft meer dan 50% van de wereldbevolking in steden, en dit aandeel wordt alleen maar verwacht te groeien. Klinkt alleen maar goed toch? Helaas zitten er ook nadelen aan ons stadsleven, en veel hiervan hebben invloed op onze geestelijke gezondheid. Henok Tesfai en Mariël Doedens spreken zondag met Maarten van den Ende en Lotte Brinkhof. Zij werken beiden bij het Centre for Urban Mental Health van de Universiteit van Amsterdam, waar ze onderzoek doen naar de invloed van het stadsleven op onze geestelijke gezondheid. Ook in deze uitzending: een column van Tessa Sparreboom van Propria Cures, over de boeken van Jan Siebelink en een uitgestorven Amsterdam. Snel luisteren dus!