Bezet, audiomonumenten van de stad Amsterdam

Vrijwillig van de West naar de Oost

De bezetting van Nederland door Duitsland kwam als een schok aan in Suriname. Twintiger Leo Bakboord wil wat doen en meldt zich vrijwillig aan bij het leger. Hij gaat naar Nederlands-Indië waar hij terecht komt in een hele andere strijd. Henk Bakboord schreef de roman ‘De Brieven van Leo’ (Ezo Wolf, 2023) over de geschiedenis van zijn vader in de Tweede Wereldoorlog. Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen met muziek van Maarten Ornstein. Bezet audiomonumenten van de stad Amsterdam is een podcastserie van het Amsterdams 4 en 5 mei comite. Ook dit jaar zijn er op 4 en 5 mei weer tal van activiteiten kijk daarvoor op www.4en5meiamsterdam.nl.

Centen uit Suriname

Aan de hand van de kinderherinneringen van Alfred van Ommeren (1933) maken we mee hoe de Tweede Wereldoorlog ook in Suriname grote gevolgen had.Deze podcast een productie van het Amsterdams 4 en 5 mei comté. Redactie, interviews en montage: Pieter-Bas van Wiechen. Muziek: Maarten Ornstein.

Een kamp midden in Amsterdam

Opgepakt en opgesloten onder erbarmelijke omstandigheden. Samen met historicus Ad van Liempt en de dochter van de commandant Thea Mous-Jonasse keren we terug naar Kamp Levantkade, de plek waar ‘foute’ Amsterdammers zonder enige vorm van proces meteen na de oorlog werden opgesloten. Bezet, audiomonumenten van de stad Amsterdam is een podcast van het Amsterdams 4 en 5 mei comité. Interviews en montage: Pieter-Bas van Wiechen. Muziek: Maarten Ornstein.

De beker die alles overleefde

Berooid en bestolen, zo keerde de familie van Hans van Emden terug in een voor altijd veranderd Amsterdam. Hans vertelt over zijn Joodse ouders – en de rest van zijn familie – en hoe zij van de oude Jodenbuurt, via Westerbork, Bergen-Belsen en Tröbitz, weer terugkeerden naar Nederland. Bezet, Audiomonumenten van de stad Amsterdam is een podcast van het Amsterdams 4 en 5 mei comite. Interviews en Montage Pieter-Bas van Wiechen. Muziek: Maarten Ornstein.

Toevallig ben ik er nog - deel 2

In dit tweede deel van 'Toevallig ben ik er nog' neemt Mia Corbey - van Praag (1934) ons mee naar haar onderduikadressen in Limburg en horen we hoe ze aan het eind van de oorlog dwars door de vijandelijke linies haar eigen vrijheid tegemoet liep.Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen. De muziek is van Maarten Ornstein. Bezet, audiomonumenten van de stad Amsterdam is een podcast van het Amsterdams 4 en 5 mei Comite in dit geval in samenwerking met het Joods Cultureel Kwartier.

Toevallig ben ik er nog - deel 1

Mia Corbey - van Praag (1934) vertelt hoe haar vrolijke vrije leven in Joods Amsterdam langzaam overschaduwd werd de Duitse bezetting. In deel ontsnapt ter nauwernood aan een razzia en probeert haar familie te vluchten. Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen. De muziek is van Maarten Ornstein.Bezet, audiomonumenten van de stad Amsterdam is een podcast van het Amsterdams 4 en 5 mei Comite in dit geval in samenwerking met het Joods Cultureel Kwartier.

Een Arondeus is iemand die bang is voor niemand

Verzetsstrijder Willem Arondeus was een van de drijvende krachten achter de aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister in 1943. Ook was de kunstenaar open over zijn voorkeur voor mannen. Met Arondeus-kenners Meino Schraal, Marco Entrop en de familieleden Josine en Tonko Arondeus trekken we zijn sporen na. Deze podcast is een co-productie van het Amsterdamse 4 en 5 mei comite, Roze in verzet en de Provincie Noord-Holland in het kader van de Willem Arondeuslezing. De Willem Arondeuslezing wordt dit jaar gehouden door Jacobine Geel op 21 september om 8 uur in Sint Bavokerk te Haarlem.Interviews, productie en montage Pieter-Bas van Wiechen. Muziek: Maarten Ornstein

Indonesië zit onder mijn huid

Theatermaker Luc Boyer (1935) neemt ons mee naar zijn oorlogsherinneringen op Java. Beeldend beschrijft hij hoe hij als ‘Indo’-jongen de oorlog ingezogen werd en uiteindelijk zijn geboortegrond moest verlaten. Deze podcast werd gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen met muziek van Maarten Ornstein. ‘Indonesië zit onder mijn huid’ is een productie van het Amsterdams 4 en 5 mei comite in het kader van de viering van de echte bevrijdingsdag van het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog: 15 augustus 1945, de dag dat Japan capituleerde.

Ernst Jansz over het verzet van zijn vader Rudi

Net als veel Indische en Indonesiers mensen in Nederland ging ook Rudi Jansz tijdens de Tweede Wereldoorlog meteen in het verzet. Muzikant en schrijver Ernst Jansz vertelt over het oorlogsverleden van zijn vader en hoe dat doorwerkte. Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen met muziek van Maarten Ornstein en Ernst Jansz. De podcast Bezet audiomoumnenten van de stad Amsterdam is een productie van het Amsterdams 4 en 5 mei comite. 

Vrijwillig tegen Franco

In december 1936 vertrekt de Joodse Amsterdammer Ies van Bergen naar Spanje om daar tegen het fascisme vechten. Samen met zijn dochter Chaja van Bergen en journaliste Yvonne Scholten trekt podcastmaker Pieter-Bas van Wiechen haar gangen na. De muziek is van Maarten Ornstein.Bezet, audiomonumenten van de stad Amsterdam is een podcast van het Amsterdams 4 en 5 mei comite. 

Een stengun in je schooltas

Vanuit haar antiquariaat in het centrum van Amsterdam vertelt Wilma Schuhmacher (1927) hoe ze als meisje van zeventien bij het verzet betrokken raakte. Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen met muziek van Maarten Ornstein.  Bezet, audiomonumenten van Amsterdam is een podcast van het Amsterdams 4 en 5 mei comite i.s.m. het Joods Cultureel Kwartier. 

Een geweldige vader

Henk van Kan (1928) raakte als tiener betrokken bij het verzet door zijn vader Jan van Kan die hem zelfs officieel benoemde tot lid van de Binnenlandse Strijdkranten en Verzetsgroep Reintje de Vos.Deze podcast werd gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen. De muziek is van Maarten Ornstein en Anna Boogaard is de redacteur.Bezet, audiomonumenten van de stad Amsterdam is een podcast van het Amsterdams 4 en 5 mei comite.  

Alleen op een station

Max Arpels Lezer (1936) zat als kind ondergedoken in Friesland. Na een fijne oorlogstijd op het platteland staat na de oorlog ineens zijn vader voor zijn neus. Een moeizame terugkeer naar Amsterdam volgde.Alleen op een station is een podcast gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen en de muziek is van Maarten Ornstein. Redactie: Anna Boogaard. Bezet, audiomonumenten van de stad Amsterdam in een podcast van het Amsterdams 4 en 5 mei comite i.s.m. het Joods Cultureel Kwartier.

Apart gezet in Indië

Anne-Ruth Wertheim (1934) werd geboren in Batavia en had een onbezorgde jeugd tot de Japanners Nederlands-Indië bezetten.  Deze podcast van het Amsterdams 4 en 5 mei i.s.m. het Indisch Herinneringscentrum is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen. De muziek is van Ernst Jansz en van de Indische componist Cornelis van der Wall, gespeeld door Henk Mak van Dijk.

Brieven uit de Hollandsche Schouwburg

P20: Debby Petter vertelt het verhaal van haar moeder Hélène en haar ooms Daniel en Julius Egger. De jongens gingen eerder op transport en schreven de familie brieven uit de Hollandsche Schouwburg. Toen Hélène daar terecht kwam, wist ze op wonderlijke wijze te ontkomen. Kleinzoon Julius van ‘t Hek leest fragmenten uit de brieven.Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen in opdracht van het Amsterdams 4 en 5 mei Comité en het Joods Cultureel Kwartier. De muziek is van Maarten Ornstein.

De geruisloze deportatie

P21: Op dinsdag 16 mei 1944 vond in het hele land een zigeunerrazzia plaats onder de Sinti- en Romagemeenschap, zo ook op het Jonas Daniël Meijerplein. Een verhaal over hoe het stigmatiserings- en etiketteringsproces van Roma en Sinti nog tot de dag van vandaag doorwerkt.Deze podcast is gemaakt door Romanee Rodriguez in opdracht van het Amsterdams 4 en 5 mei Comite. De muziek is van Maarten Ornstein. De mix is van Peter van de Witte.

Caraïbisch swingen in oorlogstijd

P25: Naast een paar Surinaamse arbeiders en studenten werkten in de jaren dertig enkele Surinaamse muzikanten in Nederland. De bezetter wist niet zo goed van ze met deze groep aan moesten, en maakte het voor hen steeds lastiger. Middenin de oorlog wist Max Woiski, een gevierd muzikant, toch zijn club ‘La Cubana’ te openen, eerst aan de Amstelstraat 43 en later aan de Leidsestraat 52. Zijn zoon Ronny Woiski en auteur Patrick van den Hanenberg vertellen.Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen in opdracht van het Amsterdams 4 en 5 mei Comité. De muziek is van Maarten Ornstein.

Vergelding in West

P18. In de nu verdwenen Amsterdamse boerderij Vredelust op de hoek van de Coronelstraat en de Haarlemmerweg woonde Corrie van den Boogaard-Vlug (1929) met haar familie. Op 15 december 1944 worden drie mannen uit het verzet als vergelding voor een aanslag op de spoorlijn bij Sloterdijk geëxecuteerd. Corrie mag van haar moeder niet naar buiten kijken, maar doet het toch.Deze podcast is gemaakt door Jesper Buursink. De Muziek is gecomponeerd door Maarten Ornstein en wordt gespeeld door muzikanten van Splendor.

Een stratenmaker staakt!

P19. Stratenmaker Willem Kraan uit de Orteliusstraat 283 III was een van de initiatiefnemers van de Februaristaking. Zijn achterkleinkinderen Daan en Sanne Hettinga vertellen over Willem en de weerslag die zijn heldendaad had op de familie.Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen in opdracht van het Amsterdams 4 en 5 mei Comité en het Joods Cultureel Kwartier.

De blauwe ogen van Aviola Viruly

P23. Hans Aussen (1926-2019) zat ondergedoken op de Michelangelostraat 36-3 en gaat in gesprek met Lucas Viruly, kleinzoon van de bewoonster van toen. Over verliefdheden, geallieerde vliegers, en andere herinneringen.Deze podcast werd in 2017 gemaakt door Maarten Westerveen in het kader van Open Joodse Huizen- Huizen van Verzet in opdracht van het Joods Cultureel Kwartier, het Amsterdams 4 en 5 mei Comité en Vrij Nederland. De muziek is van Maarten Ornstein.

Matzes, Mierik, Mouwes!

P15. Nazaat Ben Mouwes en huidige bewoner van Zwanenburgwal 274 Rob de Spa vertellen over de joodse geschiedenis van de straat en over de familie Mouwes van de bekende kosjere winkel in de Jodenbreestraat 73.Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen in opdracht van het Joods Cultureel Kwartier en het Amsterdams 4 en 5 mei Comité. De muziek is van Maarten Ornstein.

'Je ne peux pas parler maintenant'

P22. De familie van Myriam Mater-van Hulst (1925) woonde voor de oorlog op Harmoniehof 35. Haar niet-Joodse vader wist vele Joden te redden, tot op de dag de Duitsers op de stoep stonden.Deze podcast werd in 2017 gemaakt door Maarten Westerveen als onderdeel van Open Joodse Huizen-huizen van Verzet. Opdrachtgevers waren het Joods Cultureel Kwartier, het Amsterdams 4 en 5 mei Comité en Vrij Nederland. De muziek is van Maarten Ornstein.

Door trots gered

P24. Elf jaar was Floris 'Floor' Haak (1932 - 2019) toen hij getuige was van het oppakken van zijn ouders Jur en Jet Haak vanwege het verzetswerk van hun overige kinderen.Deze podcast werd in 2017 gemaakt door Maarten Westerveen als onderdeel van Open Joodse Huizen-huizen van Verzet. Opdrachtgevers waren het Joods Cultureel Kwartier, het Amsterdams 4 en 5 mei Comité en Vrij Nederland. 

Praten en zwijgen

P13. Sylvia Veffer-Polak is al jaren als spreker en vrijwilliger betrokken bij Open Joodse Huizen – Huizen van Verzet. In deze podcast vertelt ze over haar familie van zowel vaders als moeders kant. Beiden groeide op in Amsterdam-Oost maar hadden een totaal andere oorlogsgeschiedenis en verwerking. Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen in opdracht van het Joods Cultureel Kwartier en het Amsterdams 4 en 5 mei Comite. 

Kade van aankomst

P14. Direct na het einde de Tweede Wereldoorlog, op 15 augustus 1945, kwam op de Javakade in Amsterdam een groot aantal migranten vanuit Nederlands-Indië aan. Eerst waren het de overlevenden van de kampen, daarna mensen op de vlucht voor het geweld van Indonesische revolutionairen en weer later voor de koloniale oorlog die Nederland in ‘de Oost’ begon. Lucia Renes (1942), Peter Pinchetti (1939) en Henk Schoonderwal (1931) vertellen hun verhaal van de komst naar Nederland. Deze podcast is een bewerking van een audio-installatie die in Hotel Jakarta in Amsterdam staat en die door Corona op dit moment niet te bezoeken is. Kade van Aankomst maar onderdeel uit van Huizen van Aankomst een project van het Indisch Herinneringscentrum. Interviews en montage: Pieter-Bas van Wiechen.

Berichten uit Moskou

P12. Ben Portegies Zwart werkte als marconist vanuit diverse adressen in Amsterdam-West voor het communistisch verzet. Zijn dochter Annemieke Kamoschinski-Portegies Zwart vertelt het verhaal van haar vader en welke gevolgen de Tweede Wereldoorlog en de daarop volgende Koude Oorlog op het gezin had.Deze podcast is gemaakt door Pieter-Bas van Wiechen voor het Joods Cultureel Kwartier en het Amsterdams 4 en 5 mei Comité. 

P11: De zoon en het hulpje van de verzetsstrijder

Op 15 augustus 1944 werd verzetsstrijder Frits Israel in de Distelvoorstraat 24 in Amsterdam-Noord vermoord door een bankier. Samen met zijn zoon Arnold Israel (1932) en durfal Frits Neijts (1928) gaat Pieter-Bas van Wiechen op zoek naar het hoe en waarom van deze geschiedenis.Dit verhaal is eerder verteld tijdens Open Joodse Huizen – Huizen van Verzet in Amsterdam.De zoon en het hulpje van de verzetsstrijder is een podcast van het Joods Cultureel Kwartier en het Amsterdams 4 en 5 mei Comité.

Het heroïsche theater van de weigeraars

Vijf dagen na de bevrijding bezette Toneelgroep 5 mei 1945 de Amsterdamse Stadsschouwburg. De groep theatermakers had niet getekend voor de Cultuurkamer, een voorwaarde om tijdens de Tweede Wereldoorlog door te mogen werken. Samen met journalist Henk van Gelder en acteur Edwin de Vries neemt Pieter-Bas van Wiechen de geschiedenis van dit bijzondere gezelschap en zijn speciale voorstellingen onder de loep. Bezet, audiomonumenten van de stad Amsterdam is een podcast van het Amsterdams 4 en 5 mei comité.

De echte Indische Buurt van Amsterdam

Op 15 augustus 1945 capituleerde Japan en was de Tweede Wereldoorlog ook voorbij voor alle inwoners van Nederlands-Indië en dus voor het hele Koninkrijk der Nederlanden. De gevolgen van die oorlog en de hevige onafhankelijkheidstrijd daarna maakte dat in totaal 350.000 mensen vanuit Indië en Indonesië naar Nederland kwamen, ook naar Amsterdam. In deze podcast hoor je hun verhaal.

Herman is terug

Herman Polak (1937) was een van de onderduikkinderen van Tine Boeke-Kramer. Hij werd achttien keer naar een ander, veiliger adres in Amsterdam gebracht. In deze podcast praat hij openhartig over de oorlog en wat het met hem gedaan heeft.Herman Polak zou oorspronkelijk gesproken hebben tijdens Open Joodse Huizen-Huizen van Verzet in Amsterdam. Een co-productie van het Amsterdams 4 en 5 mei comite en het Joods Cultureel Kwartier.

Extra: Iduna Paalman leest haar gedicht Anna Nöhlensbrug

Dichter Iduna Paalman liet zich tijdens een wandeling door Zuid-Limburg inspireren door verzetsstrijder Anna Nöhlen en schreef er een gedicht over.Iduna Paalman had aanvankelijk op zullen treden tijden Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet in Amsterdam. Dit herdenkingsprogramma ging niet door als gevolg van de Corona-pandemie.Deze podcast is gemaakt in opdracht van het Amsterdams 4 en 5 mei comite en het Joods Cultureel Kwartier.

Gaten in de stad: Victorieplein

In deze podcast gaan Micha Bruinvels en Volkan Duvan op zoek naar plekken in de stad die tijdens de jodenvervolging een centrale rol speelde. Vandaag de Plantage Middenlaan.Een vriend, een collega, de buurjongen of de leraar: stel je eens voor dat 1 op de 10 personen uit jouw omgeving verdwijnt? De impact zou enorm zijn. Dat is wat er in Amsterdam gebeurde tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van de 80.000 gedeporteerde Joodse stadsbewoners is driekwart vermoord. Gaten in de Stad is ook een samenwerking tussen Joods Cultuur Kwartier en het Amsterdams 4 en 5 mei Comite.

Het laatste adres

Abraham en Theophile Ptasznik waren tegen de tachtig toen ze, alleen achtergebleven in Amsterdam, gedwongen werden te verhuizen naar het Merwedeplein 17. Vanaf dat adres zijn ze een paar maanden later gedeporteerd. Toen Hella en Sandra Rottenberg, achterkleindochters van de Ptaszniks, onderzoek deden voor hun boek De sigarenfabriek van Isay Rottenberg stuitten ze op brieven uit de oorlog. Uit de brieven komen hun overgrootouders tevoorschijn als mensen die ondanks alles de moed niet opgaven, hun humor behielden en vast van plan waren de oorlog te overleven. Hella en Sandra Rottenberg zouden hun verhaal aanvankelijk vertellen tijdens Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet. Het herdenkingsprogramma dat in Amsterdam gezamenlijk wordt georganiseerd door het Amsterdams 4 en 5 mei Comité en het Joods Cultureel Kwartier.

Gaten in de stad: Plantage Middenlaan

In deze podcast gaan Micha Bruinvels en Volkan Duvan op zoek naar plekken in de stad die tijdens de jodenvervolging een centrale rol speelde. Vandaag de Plantage Middenlaan.Een vriend, een collega, de buurjongen of de leraar: stel je eens voor dat 1 op de 10 personen uit jouw omgeving verdwijnt? De impact zou enorm zijn. Dat is wat er in Amsterdam gebeurde tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van de 80.000 gedeporteerde Joodse stadsbewoners is driekwart vermoord. Gaten in de Stad is ook een samenwerking tussen Joods Cultuur Kwartier en het Amsterdams 4 en 5 mei Comite.

De Soldaat van Zandvoort

Soldaat El Achir ben Bouali spoelt in 1940 aan op het strand van Zandvoort. Hij is één van de duizenden Marokkaanse soldaten die in Franse dienst vechten tegen de Duitse invasie. Hoe is deze soldaat uit Marokko aan het front terecht gekomen? Hoe kwam deze boerenjongen als ruiter in de cavalerie-brigade oog in oog te staan met de Duitse tanks? Wat is zijn aandeel in de strijd om vrijheid in Europa?In deze podcast brengen schrijver Abdelkader Benali en geluidskunstenaar Harpo ‘t Hart het verhaal van de Soldaat van Zandvoort tot leven.De Soldaat van Zandvoort zou oorspronkelijk te zien zijn tijdens Theater na de Dam. Alle voorstellingen zijn door de Corona-pandemie afgelast. In deze situatie hebben veel makers een digitale versie van hun voorstelling gemaakt. Kijk daarvoor op 4 mei op de website van Theater na de Dam.

Gaten in de stad: het Krugerplein

In deze podcast gaan Micha Bruinvels en Volkan Duvan op zoek naar plekken in de stad die tijdens de jodenvervolging een centrale rol speelde. Vandaag het Krugerplein in de Transvaalbuurt.Een vriend, een collega, de buurjongen of de leraar: stel je eens voor dat 1 op de 10 personen uit jouw omgeving verdwijnt? De impact zou enorm zijn. Dat is wat er in Amsterdam gebeurde tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van de 80.000 gedeporteerde Joodse stadsbewoners is driekwart vermoord. Gaten in de Stad is ook een samenwerking tussen Joods Cultuur Kwartier en het Amsterdams 4 en 5 mei Comite, net als Open Joodsche Huizen.

Ena Breukelaar, kind in de oorlog

Ena Breukelaar is de dochter van verzetstrijder Adriaan Breukelaar. Ze was zes toen de oorlog uitbrak. In deze podcast vertelt ze wat zij in de jaren 1940-1945 meemaakte.Dit verhaal zou oorspronkelijk verteld zijn tijdens Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet in Amsterdam. Dat programma is een co-productie tussen het Amsterdams 4 en 5 mei Comite en het Joods Cultureel Kwartier

Gaten in de stad: Zentralstelle für jüdische Auswanderung

Een vriend, een collega, de buurjongen of de leraar: stel je eens voor dat 1 op de 10 personen uit jouw omgeving verdwijnt? De impact zou enorm zijn. Dat is wat er in Amsterdam gebeurde tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van de 80.000 gedeporteerde Joodse stadsbewoners is driekwart vermoord. In deze podcast gaan Micha Bruinvels en Volkan Duvan op zoek naar plekken in de stad die tijdens de jodenvervolging een centrale rol speelde. Vandaag de Zentralstelle für jüdische Auswanderung.Gaten in de Stad is ook een samenwerking tussen Joods Cultuur Kwartier en het Amsterdams 4 en 5 mei Comite, net als Open Joodsche Huizen.

De zoektocht van Merav

Merav Pront had nooit echt over het leven van haar joodse betovergrootmoeder nagedacht voordat ze stage ging lopen bij Open Joodse Huizen - Huizen van Verzet. Geconfronteerd met de rijke joodse geschiedenis van Amsterdam besloot ze samen met radiomaker Pieter-Bas van Wiechen op onderzoek uit te gaan.Deze aflevering werd gemaakt in samenwerking met het Joods Cultuur Kwartier en het Amsterdams 4 en 5 mei Comite